By Petros Tesfagiorgis

The occupation of Forto, the Ministry of Information, on January 21, 2013 by soldiers from the   Eritrean Defence Forces has shaken the foundations of PFDJ and exposed the emptiness of its repressive ideology.

The demands for the implementation of the constitution and the release of all prisoners of conscience, is the demands of the oppressed Eritrean people who are silenced because they are denied the right to express themselves.   The Forto mutineers made the demands visible for all to see, the Eritreans in particular and the international community in general.  Although they have not achieved their mission, their bold initiative and selfless sacrifice has become a moral crusade that opened the gates of hope for the people of Eritrea.   Wedi Ali will be remembered in the Eritrean history as the first martyr in action in an attempt to deliver the people of Eritrea from PFDJ serfdom.

The legacy of the January 21 Forto uprising:

The event has reinforced the conventional truth/wisdom that, more often than not, change comes from the inside.  It has ushered in a fundamental change of views in the thinking of those who expect change to come from the outside believing that the people of Eritrea are incapable of bringing change by themselves. This is not to deny outside help but to establish that Eritreans should be on the driving wheel. In a way this can be a defining moment of realizing the state Eritrea is in and draw some sort of road map of struggle compatible with the objective reality of the country.

The Forto uprising has broken fear:  For too long the people of Eritrea were seized by a contagious disease called conspiracy of silence more often than not out of sheer fear.  The uprising has inspired the people particularly the youth in transforming the height of fear into a spirit lifting challenge. They felt the fire, they felt the energy so much so  as to boldly invade the Eritrean Embassies in  Europe, USA, Canada etc. expressing  support to  and solidarity with the Defence Forces and calling for the implementation of the constitution and the release of all  prisoners of conscience.  In Eritrea leaflets are being distributed and graffiti are drawn in strategic places.

The mutineers left a legacy where the people of Eritrea should focus.  They pressed the right button that raised the fundamental issues that restores the dignity and respect of the Eritrean people.  The burning issues are to fight for justice, the rule of law, respect of human rights, the release of all prisoners of conscience and the implementation of the constitution. It is essential to adopt these issues as a core strategy in which all Eritreans from different walks of life, religious denominations and nationalities could rally behind and establish them as the common denominators for unity in struggle.    The people of Eritrea have to move on and deal a death blow to the divide and rule policy “divide et Empera” of PFDJ and avoid the temptation of falling into that trap. PFDJ is still capable of playing such games as reflected in the Forto uprising by imprisoning more Moslems.

The Challenge for the people in  Diaspora:

Those people in Eritrea either member of the Defence Forces alone or with help from the civilians are the main actors to bring change in Eritrea.  However, the Diaspora has a crucial role to play.

The armed forces demand has reverberated all over the world as featured by the international media such as Aljazeera, BBC and many more. The challenge of the Diaspora is to build on it and carry the struggle forward and seek support from the international community such as governments, political parties, human rights and humanitarian organisation, and peace and freedom loving individuals from all walks of life.

Therefore, working with the international community is crucial to advance the activities for a just cause taking advantage of the freedom of expression and association prevailing in those countries. Some of the measures to be taken are enumerated by Yosief Gebrehiwet in his article at Asmarino.com. It goes, “It requires active participation on our side. Among other things, this will require intense focus (a) on the mining companies, with the goal of stopping all mining prospects in the country; and (b) on the Red Sea Trading Corporation’s (and other parastatals’) economic dealings outside the country….. (c) On the regime supporters network in Diaspora etc.

But parallel with this, which happens to be the most important and difficult, is the challenge of empowering the people.  It means raising their level of their consciousness as to feel powerful to believe in themselves and get involved in the activities that bring democratic change in Eritrea.

At the moment apart from those active few unsung heroes silence still prevails.   The majority of those who support the PFDJ are also victims enslaved by TV-ERE powerful propaganda and luck of awareness. Bob Marley, the Reggae legend:  in his song “the sound of freedom” goes, “let’s emancipate ourselves from mental slavery”.   The Eritreans who supports PFDJ are found in the same category. It is also a pattern in most of the African and Caribbean countries. Bob Marley’s message is central to this tragedy.  The Civil Societies must try to engage with the supporters.  However they have their own weakness and are not strong enough or organised enough to take up such challenges. They need to create institutions with clear objectives, organisational structures with an inbuilt system of accountability and work plan against which failures are recognized and achievements can be measured, monitored, assessed and reviewed every six months or every year. (To be discussed in my next article).

The truth is those in Diaspora who supports PFDJ are losing self-respect and personal dignity by the day as the regime starts to collapse from the inside. They are being pushed out from serving the regime but the pull factor is weak.

The Diaspora’s other responsibility is to help the refugees, advocate for their safe sanctuary. In this particular objective the human rights activists are doing a good job, they are relatively efficient and high achievers.

However in the area of humanitarian assistant the support is still rudimentary. There are many humanitarian organisations but they are fragmented and their scarce manpower is unable to reach out those who need support.

I quote “Only Eritreans can bring this about, but there are things we could do to lessen the suffering of the victims of this tyranny.” Asmarino.com

In   his article Dan Connell brought into light the challenges of the Eritrean Diaspora, the friends of Eritrea and the international community in general in helping the refugees to build their lives in the countries they have been allowed to settle.  (I will touch on the need of support to Eritrean refugees in article to follow.)

To be continued:

ብድሕነት ኣሕላም፡ ጥፍኣት ሽሕ ምዕዳም፡ ከይኮነና።

ኣብዚ ሳልስቲ፡ ኤርትራውያን ኣብ ዝዋስኡሉ Social Media ብፍላይ ድማ Paltak ን Facebookን ብዋዕዋዕታ ምውጻእ ገንዘብ ንድሕነት ጓል 8 ዓመት ግዳይ በደዊን ሲናይ፡ ኣሕላም፡ ተናዊጹ ቀንዩ ‘ሎ።

እዚ ካብ ዶባት ኤርትራ (ወረ ሎምስ ካብ ውሽጢ ኤርትራ) ኣትሒዙ፡ ኣብ ልዕሊ ኣሽሓት ኤርትራውያን ዝፍጸም ዘሎ፡ ጓሃላሉ ህግደፍ፡ ራሻይዳ፡ ስስዐ ገንዘብ ሕልናኦምን ሰብኣውነቶምን ዘጥፍኣሎም ኤርትራውያን መሰጋገርቲ፡ ኣብ ዶብ ኤርትራ ዝርከቡ ወተሃደራትን ጸጥታን ሱዳን፡ ኣብ መወዳእታ ድማ ብበደዊን ሲናይ ዝተፈጸመን ዝቕጽል ዘሎን ጭውያን መሸጣን፡ ዓመጽን ግፍዕን ቅትለትን መዳርግቲ የብሉን።

እቶም ዝበዝሑ ግዳያት ናይዚ ተሰሚዑ ዘይፍለጥ፡ ኣሽንኳይ ክወርደካ ክትሰምዖ ኳ ዘይጽወር መዓት መንእሰያት ኳ እንተነበሩ፡ ኣብ ዝተፈላለየ እዋናት ካብ ቃሎም ከምዝሰማዕናዮ፡ ግዳይነት ሽማግለታት ኣቦታትን ኣዴታትን፡ ትሕቲ ዕድመ ቆልዑን እናበዝሐ ይኸይድ ኣሎ።

እቲ ግፍዒ ኣብ ኩሎም ክወርድ ከሎ ዘሰንብድን ዘሰቅቕን ኳ እንተኾነ፡ ብፍላይ ኣብ ልዕሊ መዓንጣ ዘይቆጸሩ ትሕቲ ዕድመ ቆልዑ ክበጽሕ ከሎ ዝመረረ ናይ ምድንጋጽ ስምዒት ክፈጥር ባህርያዊ እዩ። ስለዚ፡ ዛንታ ናይታ ምስኪነይቲ ግዳይ ጓል 8 ዓመት ኣሕላም ክቱር ምድንጋጽ ፈጢሩ፡ ገለ ደንገጽቲ ገንዘብ ናይ ምውጻእ ተበግሶ ምውሳዶም፡ ህዝቢ ኸኣ ብተመሳሳሊ ድርኺት ገንዘብ ከዋጽኣላ ነቲ ተበግሶ ምስዓቡ ዘገርም ስምዒታዊ ግብረመልሲ ኣይኮነን። ድሌት በደዊን ሲናይን፡ እዞም ኩሎም ዝጠቐስናዮም ኣብዚ ረሳሕ ናይ ደም ገንዘብ ምኽዕባት ዕማም ዝተኣሳሰሩዎም ዘለዉ ጓሓላሉን ግን ብልክዕ እዚ ዓይነት ግብረመልሲ’ዚ እዩ። ንኤርትራውያን ኣሰኪሕካ፡ ብቕልጡፍ ኣሽሓት ዶላራት ምግሓጥ እንጀራኦም ዩ።

ኣብዚ ክርድኣና ዘለዎ፡ እዚ ሎሚ ኣብ ልዕሊ ኤርትራውያን ብራሻይዳን በደዊንን ዝካየድ ዘሎ መሸጣ፡ ካብቲ ቅድሚ ኣማኢት ዓመታት ብኤሮጳውያንን ኣመሪካውያንን ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ ገኒኑ ዝነበረ መሸጣ ገላዩ ዝተፈልየ እዩ። ንሳቶም ኣብ ሕርሻታት (plantation) ዘገልግሉዎም ኣጓብዝ እዮም ዝሓርዩ ዝነበሩ። ነዚኣቶም ግን ዕድመን ጾታን ኣየገድሶምን። እቶም ናይ ቀደም ወነንቲ ገላዩ ገንዘብ ብረሃጽ ግዳያቶም ዝደልዩዎ እንተነይሮም፡ እዞም ናይ ሎምዘበን ወንነቲ ገላዩ ብደም ግዳያቶም ቅልጡፍ ገንዘብ ምግሓጥ እዩ ዕላምኦም። ስለዚ፡ በዚ ደንጋጺ ግን ከኣ ሳዕቤናቱ ብዕምቆት ዘይተሓስበሉ ስጉምቲ፡ ኣብ መጻወድያኦም ኢና ንኣቱ ዘለና።

በደዊን ሲናይ፡ ኤርትራውያን ኣሰኪሖም ገንዘብ ንምምንጫት ኣየናይ ክፋእ ዘይገበሩ። ምስ ጓሉ ጅሆ ንዝሓዙዎ ኣቦ፡ ንትሕቲ ዕድመ ጓሉ ኣብ ቅድሚ ዓይኑ እናገደዱ ተጋሲሶማ፡ ጅሆ ንዝሓዙዋ ኣደ፡ ኣብ ማሕዩሮም ዝወለደቶ ዕሸል ኣብ ቅድሚ ዓይና ብሳንጃ ዘልዚሎሞ። ንሳቶም፡ እቲ ዘሕምመና እንተርኢናዮም፡ ኣብ ዘሕምመና ክሃርሙና ድሕር ዘይብሉ ጨካናት ፍጥረት እዮም።

ኤርትራውያን ካብ ዝኾነ ዓሌት ክቡራት ጸጋ ሽፍትነት በደዊንን ራሻይዳን ኴንናሉ ዘለና ምኽንያት፡ ሕድሕድ ናይ ምትሕልላይን ምድንጋጽን ባህሊ ስለዘለና እዩ። ምእንቲ’ዚ ግዜ’ዚ ተባሂሉ እቲ ብኣማኢት ዓመታት ዝተሃንጸ ሰናይ-ግብሪ ብክፉእ ግብሪ ክስዓር ኳ እንተዘይብሉ፡ ነዚ ናይ ምትሕልላይን ምድንጋጽን ባህሊ፡ በዞም ፈሪሃ እዝግኣቢሄር ዘይብሎም ኣራዊት ዘይምዝመዘሉ ጥበብ ኣማዕቢልና ክንዕቅቦ ክንመራመርን ክንጽዕርን ይግባእ። ልብን ርእስን ኣላዚብና፡ ርትዓዊ ስጉምታት ክንወስድ፡ ሕልናና ቐሺሹ ንሓደ ለይቲ ኣዛንዩና ዝሓደር ሓጺር ፍታሕ ዘይኮነ፡ ሕሰምና ንሓዋሩ ደው ዘብል፡ ነባርን መሰረታውን ፍታሕ እዩ ዘዋጽኣና።

በዚ ሕጂ ዘሎ ኣውያትን ዋጭዋጭታን፡ እተን ንኣሕላም ዘድልያኣ 20 ሽሕ ዶላር ተዋጺአን፡ ኣሕላም ካብ ጅሆነት በደዊን ክትድሕን ትኽእል እያ። ንጽብሓይቱ ግን፡ እዞም ዝጸናጸኑና ዘለዉ በደዊንን ራሻይዳን መሻርኽቶምን ኣተኩሮኦም ኤርትራውያን ቆልዑ እዮም ክኾኑ። ኤርትራውያን ቆልዑ ብላምፓዲና ክድለዩ እዮም። ድሕነት ሓንቲ ቆልዓ፡ ጥፍኣት ኣሽሓት ቆልዑ ዘስዕብ እንተኾይኑ ከኣ ነቲ ጸገም ነጋድዶ ኢና ዘለና።

ኣብ ውሽጢ ናይ ሓደ ቤተሰብ ውሳኔ ኣቲኻ፡ ከምዝን ከምትን ምባል ከቢድ ኳ እንተኾነ፡ ከም መትከል፡ ኣብ ሲናይ ጅሆ ንዝተታሕዘ ሰብ 30-40 ሽሕ ዶላር ምኽፋል መጠጥዒ ቢዝነስ ሸፋቱ ስለዝኾነ ቅቡል ኣይኮነን። ከምኡ ስለዝኾነ ከኣ’ዩ፡ እዚ ናይ ደም ቢዝነስ ካብ ሲናይ ሓሊፉ ኣስመራ ኣትዩ ዘሎ። ነዚ ዕዳ’ዚ ንምኽፋል፡ ኣብ ኤርትራ ክንደይ ኣባይቲ ተሽይጡ፡ ክንደይ ኣዴታት ኣብ ፈቐዶ ኣብያተ ክርስትያናት ተቐሊተን እየን። እቶም ዋጋ ኣባይቲ ዝኸፈሉ፡ ገሊኦም ብህይወቶም ውን ኣይወጹን፡ ኣብ ኣፍደገ ገዛ ኽራይ ዳስ ሓዘን ተተኺሉዎም። እቶም ሓንከስከስ እናበሉ ዝወጹ ድማ፡ በቲ ዝወረዶምን ውርደትን ዓመጽን ከምኡ ‘ውን ንስድራኦም ኣብ ድኽነት ብምውዳቖም ምስ ሕዱር ስነኣእሙሮኣዊ በሰላ ይነብሩ ‘ለዉ።

ካብ ኩሉ ዝኸፍአ፡ ኣብ ኤርትራውያን ዝስዕርር ዘሎ፡ ነቲ ዝጠቐስናዮ ናይ ምትሕልላይን ምድንጋጽን ባህሊ ዝጻረር፡ ብህይወት ሰብ ናይ ሓሶትን ስርቅን ህይወት ከተስተማቕር ምድላይ እዩ። ስለዚ፡ ግብራውነቱ ንኤርትራውያን ከቢዱና ኳ እንተሎ፡ ካብዚ መዓት ‘ዚ ንምድሓን፡ ብናይ ውሑዳት መስዋእቲ፡ ነዚ ናይ ደም ብዚነስ ንሓዋሩ ደው ምባሉ እዩ።

ምስዚ ሰብኣዊ ቅልውላው ሲናይ ብዝተኣሳሰር፡ ከም ሓጺርን ግዝያውን ፍታሕ ዝሓሸ ኣማራጺ፡ ከምቲ ዶክተር ኣልጋይነሽ ፍስሃ ጋንዲ ዝተበረቶ ቅድሚ ሎሚ ውን ብኣብነት ዝጠቐስናዮ፡ ምስ ገለ ገበርቲ ሰናይ በደውን ርክብ ፈጢርካን ተሓባቢርካን፡ ኣብ ድሕነት ኤርትራውያን ብጭቡጥ ምንጣፍ እዩ። ዶክተር ኣልጋይነሽ ምስ በደዊን ሸኽ መሓመድ ብምትሕብባር ዘድሓኑዎም ግዳያት ዛጊት ኣስታት 150 ኣቢሎም በጺሖም ኣለዉ። ንሕና ኤርትራውያን ከኣ፡ ነዚ ዝሓሰረን ኣሉታዊ ሳዕቤናት ዘይብሉን ጥበብ ኢና ከነስፍሖን ከነዕምቖን ከነማዕብሎን ዝግባእ።

ኣሕላም ከም ቆልዓ መጠን ሓለፋ ድንጋጸን ድሕነትን ይግብኣ ‘ዩ። ደንገጽቲ ምስ ስድራቤት ተኣሳሲሮም ብስቱር እንተድሓኑዋ፡ በቲ ቅድም ኢልና ዝጠቐስናዮ ምኽንያታት ኣሉታዊ ሳዕቤን ኳ እንተለዎ፡ ክንግዝቶም ኣይንኽእልን። በዚ ሕጂ ብኣዋጅ ተዋዓዊዑዎ ዘሎ መንገዲ ምቕጻሉ ግን ምሽዳን በደዊንን ራሻይዳን እዩ ዕድኡ።

ብኣንጻሩ፡ ፍርቂ ናይዚ 20 ሽሕ ዶላር፡ ነቲ ኣብ ሲናይ ካብቲ ምስጢራዊ ማሕዩር ኤርትራውያን ሒደት ሜትሮታት ርሒቑ ዘሎ ዝርከብ ገባር ሰናይ፡ ሸኽ መሓመድ፡ እንተስ ነቲ ንሱ ዝመርሖ መስጊድ ብምሕጋዝ ወይ ነቲ ካብ መዓት ዘምለጡ ኤርትራውያን ግዳያት ዘዕቁብ ዘሎ ቤቱ ብምስፋሕን ምድልዳልን እንተነተባብዖ፡ ሰናይ ግብሪ ፋይዳ ከምዘለዎ ተገንዚቡ መሊሱ ኣብ ምድሓን ዜጋታትና ኣበርቲዑ ምነጠፈ። ቅዱስ ሕልናዊ ተግባሩ፡ ኣብቲ ከባብን ኪኖኡን ምውዕውዑ ንባዕሉ ማሕበራዊ ክብሩ (Social Status) ክብ ከምዝብል ስለዝገብሮ፡ ካልኦት ዓበይቲ ዓዲ፡ ኣብ ክንዲ ነቶም ሰብ ብኻራ ሓሪዶምን ብሓዊ ኣሕሪሮምን ብሓጥያት ዝህብትሙ ዘለዉ ንምስዓብ ዝወናወኑ፡ ጽቡቕ ተግባሩ ቅዱስ ቅንኢ ሓዲሩዎም ክስዕቡዎ ምኸኣሉ። እዚ ስጉምቲ’ዚ ብዋጋ ዝሓሰረ ብሕልና ድማ እቲ ዝኸበረ እዩ። በደዊን ዘዝኣዘዙና እንተገርናሎም ግን፡ ሲናይ ኣስመራ ኣብ ክንዲ ትኸውን፡ ከምዚ ድሮ ዝደናደና ዘሎ፡ ኣስመራ ሲናይ ክትከውን እያ። እዚ ሰብ እናበላዕካ ናይ ምህብታም ባህሊ ሓንሳብ ኣብ ሃገርና እንተተሰሪቱ ኸኣ ክነቕሎ ከጸግመና እዩ።

ክሳብ ሕጂ ግን ብዛዕባ ምልክት (Symptom) ጥራይ ኢና ንዛረብ ዘለና። እቶም ቀንዲ ገበነኛታት፡ እቲ ቐንዲ ጸገም፡ እቲ ቐንዲ ፍታሕ እዞም ኣብ ላዕሊ ዝጠቐስናዮም ኣይኮኑን። እቲ ጠንቂ ስደት ኮይኑ ንኤርትራውያን ኣብ ግዳይ ስደትን፡ ንሱ ዝወለዶም ጭውያን፡ ግፍዕን፡ ውርደትን ሞትን ዘውድቐና ዘሎ፡ ስርዓት ህግደፍ ዝፈጠሮ ቅብጸትን ሕጊ ኣልቦነትን እዩ። ስርዓት ህግደፍ ካብ መሬት ኤርትራ ከይተሓከ፡ ስደት ከቋርጽ፡ ጭውያን መሸጣን ሞትን ኤርትራውያን ደው ክብል ከኣ ከቶ ዝከኣል ኣይኮነን።

ስለዚ፡ ንሕና ኤርትራውያን፡ ኣብ ክንዲ ሱር ሽግር፡ ንምልክቱ ጥራይ እናኣለና፡ ብግዝያዊ ፍታሕ ነብስኻ ቐሺሽካ ምድቃስ ክሳብ ዘይገደፍናዮ፡ ገንዘብ ብምውጻእ ሃሊኽና ክንርብርብ፡ ኣብ መወዳእታ ድማ “ባዕሉ ይፈልጥ” ካብ ምባል ኣይክንድሕንን ኢና። እቲ ሽግር ካብ ሱሩ ተማሕዩ ክሳብ ዘይተኣለየ መመሊሱ ምጭብጣቡ ኣይክተርፎን፡ ጥፍኣት ዜጋታትና ድማ ብዝኸፍአ መልክዑ ክቕጽል እዩ።

ብርግጽ፡ ራሻይዳን በደዊንን ኣራዊት እዮም፡ ጫክኦም ግን ኢሳይያስን ህግደፍን እዮም። ህዝብና ዘራይን ሓላይን ዝኾኖ መንግስቲ እንተረኺቡ፡ ራሻይዳን በደዊንን ከኣ ሓጥያት ዝፍጽሙሉ ሕዛእቲ እንተዘይረኺቦም እንታይ ሓይሊ ኣለዎም። ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ለካቲት ኣብ ሸገራብ ዝርከቡ ስደተኛታት ዶ ኣብ ጥራይ ጎልጎል ብበትሪ መኪቶም ደው ኣየበሉዎምን። ሓደ ጉጅለ ጭዉያት መንእሰያት ዶ ብረቶም መዚዖም፡ መኪናኦም ዘዊሮም ናብ ቤትማእሰርቲ ኣየረከቡዎምን። ንሱ ኳ ዘተኣማምን ዘራይ ኣብ ዘይብሉ ሃገር።

ድሕሪ ህግደፍ፡ ቅድሚ በደዊንን ራሻይዳን፡ ቀንዲ ጸላእቲ ነብስና ባዕልና ኢና። ኢሳይያስ፡ ፍቕሪ ሰብን ህዝብን ዝብሃል ነገር የብሉን። ሰብ እናበለዐ፡ ብሰብ ክፍቶ ዝደሊ ነውራም መላኺ እዩ። ብተክኒክ ስቓይን ጭካነን፡ በደዊን ናይ መባእታ ተማሃሮኡ እዮም። ስርዓት ህግደፍ፡ ብፍላይ ከኣ እቲ ነኻስን ሓሳድን መራሒኡ ኢሳይያስ፡ “ኣብ እግረይ ዘይተንበርከኸ፡ ጊላነተይ ዝተሓስመ ሓዊ ይብለዓዮ፡ ገዲፉኒ ዝኸደ ሕራይ ደኣ” እናበለ ብቓንዛን ስቅያትን ኤርትራውያን ግዳያት ሲናይ ክስሕቕ ከምዝሓድር ዝጠፍኦ ኤርትራዊ የለን። እንተኾነ፡ ገለ ኣብ ኤውሮጳን ኣመሪካን ከላ፡ ካብ ኣስመራ ዝተወርወረ ኩርማጅ ከየርክበላ፡ ገለ ድማ፡ ኣብቲ ኣሽሓት ንጹሃት ኤርትራውያን ባህሪሮም ዝገደፉዎ ናይ ደም መሬት ካብ ኣመሪካን ኤውሮጳን ገይሻ ጠንቀላዕላዕ ክትብል፡ ተመሳሲላ ከተላቛምጽን  ክትብለጽን ክትጣበብ ምጭምላቓ ሕልናዊ ቕትለት እዩ። እቲ ዝኸፍአ ኸኣ፡ ዑረት ልባ ከይልለ መታን ምቅጻልን ሞትን ኣሽሓት ኤርትራውያን ኣብ ሲናይን ፈጣሪኡን ዘይኮነነት፡ ምንዳድ ብዕንጨይቲ ዝተሰርሐ ገዛ ሽወደን ከብዳ በሊዑዋ፡ “ዘይኮነንኩሞ” እናበለት ጠራዕራዕ ኢላ ክትዋራዘ ምፍታና እዩ። ዘይሓንኽስ እንካ ዘሕንኾ የብሉን።

እምብኣር ትሕቲ ጉጭ ልዕሊ ጉጭ ዘይብሉ፡ መሰረታዊ ጠንቂ ሰብኣዊ ቅልውላው ኤርትራ ስርዓት ኢሳይያስ እዩ። ንሱ ተማሕዩ ናይ ህዝቢ ሓልዮት ዘለዎ ስርዓት ከይተተኽለ ህዝቢ ኤርትራ ከቶ ቅሳነት ክረክብ ኣይኮነን። እዚ ኸኣ ሓንሳብ 30 ዶላር ናብ ማዕከን ኣሕላም ደርቢኻ ዝፍታሕ ኣይኮነን። ነብስኻን ሕልናኻን ምቕሻሽ፡ ፍርሒ፡ በለጽ፡ ምውርዛይ ገዲፍና፡ ነቲ ኣብ ቅድሜና ተገቲሩ ዘሎ ብድሆ ድሎ ብድሎ ንመክቶ። ብድሕነት ኣሕላም፡ ጥፍኣት ሽሕ ምዕዳም ኣየዋጽእን ‘ዩ። ብቐንዲ መንገዲ እምበር፡ ብጓል መንገዲ ዓዲ ኣይእቶን እዩ።

ኣማኑኤል ኢያሱ

ምልኪ ይፍረስ ሕጊ ይንገስ

15 መጋቢት 2013

ብዛዕባ ሓደጋ ህግዲፍ ከጠንቅቖም ከለኹ ኤርትራውያን መሓዙተይ ብንጽህና ኣይወስድዎን ኢዮም።ከም ቀንዲ ኣባል መህግዲፍን ምንባረይን ካብቶም ውሑዳት ተመምዮም ናይ ሹዱሽተ ወርሒ ምስጢራዊ ፖለቲካዊ ስልጠና ኣብ ኤርትራ ዝወሰዱን፡ንኤርትራዊ ኣስተምህሮ ክህብ ኣይክእልን ይኸውን፡፡ገለ ሰባት ካብ ውልቃዊ ቅርሕንቲ ተበጊሰ ወይ ምስ መህግዲፍ(ypfdj) ብዘይምርድዳአይ ነቲ ማሕበር የጸልም ኣሎ ዝብል ምጉት ከቕርቡ ይኽእሉ ኢዮም።ንሓደጋ ምንቅስቓስ መህግዲፍ ብዝምልከት ምስ ተራ ኤርትራውያን ክላዘብ ከለኹ፡መሓዙተይ ኣብ ህግዲፍ/መህግዲፍ ገለ ዓይነት ፖለቲካዊ ስልጣን ክረክብ ጽዒረ ዘይተዓወትኩ  ተበላጺ ብምግማት ኣንጻር እቲ ማሕበር ሕነ ንምፍዳይ ቤላበለው ይዝርግሕ ኣሎ ይብሉ።ኣነ ብመሰረቱ ስምዒታዊ ይኹን ውልቃዊ ዕላማ የብለይን።እቲ ሓቂ ድማ ብኣንጻሩ ኢዩ።ኣብ መህግዲፍ ኣብ ጥርዚ ብቕዓተይ ከለኹን ዋላሓደ ከየባረረንን ድማ ንመህግዲፍ ገዲፈዮ።ኣነ ሓደ ካብቶም ቀንዲ መራሕቲ መህግዲፍ ነይረ።

ነቲ ማሕበር ዝገደፍክዎ ድማ ዘይጥዑይ ውድብ ንመንእሰያት ኤርትራውያን ምንባሩ ምስ ተነጸረለይ ምበር ብኻልእ ምኽንያት ኣይኮነን።ከም ሓቂ ብንቡር ኣገላልጻ ምንቅስቓስ ወይ ውድብ ኣይኮነን።ካብ ማሕበራዊ፡ፖለቲካዊ፡ማሕበራዊ ወይ ሲቪክ ውድብ ንላዕሊ ከም ሃይማኖታዊ ኣምልኾ ኢዩ።ብዛዕባ ቅንዕና መህግዲፍ ንዓመታት ክጠራጠር ድሕሪ ምጽናሕ፡ንቑሕ ኣእምሮይን ውሽጣዊ መንፈሰይን ደሪኹኒ ነቲ ማሕበር ቅድሚ ሓደ ዓመት ገዲፈዮ።ሞራላውን ስነ ምግባራውን ሂወት ክነብር ይመርጽ።ንዘይረብሕ ስልጣንን ጽዩቕ ዝናን ኣንጻር ውልቃዊ እምነተይ ክኸይድ ነብሰይ ክጸቅጥ ኣይከኣልኩን።ዘይ ከም እቶም ብዙሓት ኣብ መህግዲፍ ከም ተኽሊያ መኮነን ኣብ ፍራንክፈርት፡ሰምሃር ገብረኣብ ካብ ጀርመን፡ተድሮስ ጎይትኦም፡ሲራክ ባህልቢ፡ዮዲትን መሓሪን ካብ ዓዲ እንግሊዝ፡ቢንያም ታረቀ፡ስምረት ኪዳነ፡ተድሮስ ያረድ ካብ ኖርወይ፡ኤደን ከበደ፡ሰናይ ሰለሙን ካብ ደንማርክ፡ ወዘተ..ውሽጣዊ እምነተይ ኣንጻር ፍትሕን ሕግን ብቐንዱ ድማ ኣንጻር ዲሞክራስያዊን መንፈሳዊን መትከላት  ክኸይድ ኣየፍቀደለይን።ኣነ ስሱዕ ኣይኮንኩን።ስለዚ ኣብ ስቅያት ዝበዝሑ ኤርትራውያን ኣትኪለ ንነብሰይ ካብ መዝነት ፖለቲካ ህግዲፍ ከግልል መሪጸ።

ከም ሓደ እሙንን ኣገዳስን ኣባል መህግዲፍን፡ብሓደ ደስበለ ዝተባህለ(ምሉእ ስሙ ኣይገለጸን)ምስቲ ሰይጣናዊ ባህርያት ውሽጣዊ ስርዒት ህግዲፍ ኣብ ኤርትር ዝተላለኹሉ፡ከም ክፋል ናይቲ ፖለቲካዊ ትምህርቲ ካድር ኢዩ።ንሱ  ኣብቲ ሃፈጽ ዘብል ሙቐት ሳዋ ኣብ ንእሽቶ ክፍሊ ማሕበራዊ ስነኣእምሮ ብዝብል ኣርእስቲ ዝተዳለወ ኮርስ መደረ ጀሚሩልና።

እቲ ኮርስ ብዝሓሸ መንገዲ ንህዝቢ ንምሕጋዝ ወይ ንምግልጋል ከምዘይኮነ ንምርዳእ ኣየጸገመናን፡፡ኣይፋሉን፡እቲ ኣስተምህሮ ብዛዕባ ዘመናዊ ምቁጽጻር ሓንጎል ሰባት ማለት ንጠባያት፡ስምዒታትን ኣተሓሳስባታትን ደቂሰባት ንምቁጽጻር እንታይ ብልሓት ትጥቀም ዘተኮረ ነበረ።ንሱ፡ነቲ ቀደም ጊዚኡ ዘሕለፈ ገበትቲ መንግስታት ከም ሕብረት ሶቪየት፡ናይ ማኦ ቺና፡ናዚ ጀርመን፡ኩባ፡ሰሜን ኮርያ፡ዒራቕ፡ሊብያ፡ቺለ፡ኢራን፡ን ናይ ቀደም ዩጎዝላቪያን ካልኦት ውሑዳት ተመሳሰልቲ ስርዓታትን ዝተጠቕሙሉ ምልዛብ ባህርያት መዲሩልና።

እዚ መምህር ፖለቲካ ሳዋ ንሓንጎል ሰባት ንምጥምዛዝ እተን ዝወደቓ መንግስታት ዝተጠቕማሉ ብልሓት ምስትምሃሩ ኣነ ብውልቀይ ሰንቢደን ቅሩብ ሓኒኸን፡፡ዘይተጸበናዩ ኢዩ።ነቶም ካብ ሃገራት ምዕራብ ብክብሪ ተመሪጽና ገለ ሃገራዊ ስልጠና ፖለቲካ ንሹዱሽተ ኣዋርሕ ኣብ ሳዋ ወሲድና ናብ ምዕራብ ክንምለስ ትስፍዋትን ሕጉሳት ዝነበርና ንመብዛሕትና ደንጸወና።እቲ ሹዱሽተ ወርሒ ብሙሉኡ ኣብ ሳዋ ኣይኮነን ሓሊፉ።መብዛሕትኡ እቲ ጊዜ ኣብ ኣስመራ ብመስተ፡ግብጃ፡ዝሙትን ከምኡውን ዓበይቲ ዓወታት ሻዕብያ ብፍላይ ከመይ ዝኣመሰለ ዓቢ በዓል ራእይ መራሒ ከምዝነበረ ብምዝራብን ሓሊፉ።ኩሉ እቲ ትምህርቲ ፖለቲካዊ ስልጠና ዝሓቖፈ ኮይኑ፡ብፍጹም ወተሃደራዊ ስልጠና ኣይነበሮን።

ደስበለ ባህርያት ንምምዕርራይ እንጥቀመሉ ዝተራቐቐን ዝተዛብዐን ሜላ ብዝምልከት መምርሒ ይህበና ነይሩ።ንሱ እቲ ብልሓት ንስነኣእምሮኣውን ስምዒታውን ጥዕና ውልቀሰባት ከምዘዕኑ ብኩርዓት ይጀሃር ነበረ።ደስበለ ዝኾነ ኤርትራዊ ብልሑ ብዘየገድስ ንምቁጽጻሩ፡ንምድናኑ፡ንምንጻሉ ኣብ መወዳእታ ድማ ረድዩ ይኹን ከይረደየ ኣባል ወይ ደጋፊ ህግደፍ ከምዝኸውን የስተምህር።ቀንዲ ነጥብታት ኣስተምህሮኡ ድማ ንባህርያት ንኣተሓሳስባን ስምዒትን ደቂሰባት ንምቁጽጻር እንታይ ዓይነት ሜላ ትጥቀም ዝብል ኢዩ።

ንሱ፡እንተደኣ ባህርይ ሰብ ክትቅይር ክኢልካ፡ንኣተሓሳስባን ስምዒትን ከምኡውን ብኣንጻሩ ክትቅይር ከምዝከኣል ገሊጹልና።ነፍስወከፍ ክፋል ኣብ ቶም ክልተ ካልኦት ሓያል ሳዕቤን ኣለዎ፡ነቲ ሓደ ቀይሮ እቶም ካልኦት ክስዕቡ ክድረኹ ኢዮም።ሰለስቲኦም ምስ ተቐየሩ እቲ ውልቀሰብ ምሉእ ለውጢ ይገብር።ኣብ መንጎ ኣተሓሳስባ፡ስምዒት ወይ ባህርይ ዘይምቅዳው ምስ ዝህሉ ነቲ ግርጭት ንምንካይ እቶም ዘይቃደው ይልወጡ።ምኽንያት ናይዚ ድማ ሓደ ሰብ ኣብ መንጎ እቶም ንመንነቱ  ዘቑሞ ክፋላት ዝፍጠር ለውጢ ንዝተወሰነ ዓቐን ጥራይ ስለዝጻወር ኢዩ።እንተኾነ ብመሰረት ኣስተምህሮ ደስበለ እዚ ዘይምውህሃድ መንግስታት ንምምዝማዝን ምቁጽጻርን ሓፋሽ ባዕላተን ይፍብርኽኦ።

ምቁጽጻር ባህርይ ምቁጽጻር ብሕታዊ ኣካላዊ ክውንነት ኢዩ።

እዚ ምቁጽጻር ኣበይ ይነብር፡እንታይ ይምገብ፡ልብሱ፡ድቃስ።ስራሕ፡ጽምብል ወዘተ የጠቓልል።ስለዚ ዩ መብዛሕትአን ገበትቲ ስርዓታት፡ፖሊሳዊ መንግስታት፡ለውጢ ከነምጽእ ዝብላ ውድባት ንኣባላተን ብጽኑዕ መደባት ዝቕይዳ።ኩሉ ጊዜ ኣብ ለውጢ ከምጽእ ዝብል ፋሽስታዊ ኣጀንዳ ዘለዎ ሃይማኖታዊ፡ፖለቲካዊ ወይ ካልኦት ማሕበራት ኣዕናዊ ነገር ኣሎ።ነፍስ ወከፍ ውድብ ወይ መንግስቲ ድማ ዝጠምሮ ፍሉያት እኩባት ባህርያት ኣለዎ።

ኣባል እቲ ውድብ ንክሳተፎን ኣብ ርእሱ ንዝወርድ መቕጻዕቲ ይግበኣኒዩ ብምባል ክኣምነሉን እቲ ምቁጽጻር ሓያል ክኸውን ኣለዎ።ኣተሓሳስባ ሰብ ዝኾነ ክእዝዞ ኣይክእልን ኢዩ።እንተኾነ ብመሰረት ሰባኺ ህግደፍ ደስበለ ፡ምቁጽጻር ሓንጎል፡ንባህርያት ውልቀሰብ እንተተቓጻጺርካዮ ልቡን ሓንጎሉን ክስዕብዩ።

ብተወሳኺ፡ደስበለ ንመስርሕ ምቁጽጻር ኣተሓሳስባ ውልቀሰብ ብኸምዚ ዝስዕብ ኣቕሪቡልና፡፡ጽማቑ እነሆ።

ኣባላትን ተራ ኤርትራውያንን ብጻዕቂ ምስባኽ ዓቢ ኣገዳስነት ኣለዎ፡፡መስርሕ ኣተሓሳስባኦም ናብ ረብሓኻ ንምቕያር ክስበኹ ኣለዎም።ስነሓሳባት ህግዲፍ ከም ሓቀኛ  ክሰርጽ ኣለዎ ኢሉና ደስበለ።ኤርትራውያን ኣብ ወጻኢ ብኢሪ ቲቪ፡ራድዮ፡ኢንተርነት፡ብኣባላት ህግዲፍ/መህግዲፍ ኣብ ኣኼባታት፡ባህላውን ብሕታዊን ኣኼባታትን ኣብ መዓልታዊ ዕላል ኩሉ እቲ ሓበሬታ ካብ ህግዲፍ ተጻርዩ ክመጾምን  ሓበሬታ ነቲ ድሮ ብህግዲፍ ዝተባሕተ ኣእምሮኦምን ክሰርጾን  ለይትን መዓልትን ብፕሮፖጋንዳ ህግዲፍ ክስበኹ ኣለዎም።

ህግዲፍ ሰብ ከመይ ይሓስብ ናቱ ብልሓት ቃንቃን ብልሓት ባህርይን ኣለዎ።እዚ ኣብ መንጎ ኣባላት ህግዲፍን ሓፈሻዊ ኤርትራውን ዓቢ መሰናኽል የቐምጥ።

ካልእ ኣገባብ ምቁጽጻር ምሕሳብ ደው ምባል ብልሓት ኢዩ።እዚ ብዙሓት መልክዓት ክወስድ ይኽእል። ሃገራዊን ሃይማኖታውን ግብጃታት፡በዓላት፡ምርኢት፡መዝሙር፡ሰሚናር፡ዋዕላታት፡መኸተ፡ዝክረ ሰማእታት፡ፕሮፕጋንዳ ማዕከናት ዜና፡ቃለመጠይቓትን ህግዲፍ ዝሰርዖ መደረ ምሁራት፡ዙረት ብድሆ፡ዋዕላ መህግዲፍ፡ፈስቲቫል ሳዋ ወዘተ..።እቲ ሸቶ ሰብ ርትዓዊ ሚዛን ንኸይገብር ንምእጋድ ኢዩ ክገብር ከኣ ኣይክእልን።ሰባት  ንኩነታት ከይመዝኑ እቲ ዘድልዮም ኣገዳሲ ሓበሬታ ስለዝኽልከሉ፡ኣብ መጻወድያ ፋሽስታዊያን ውድባት ይወድቁ።

ሓይሊ እቲ ስነኣእምሮእዊ  መቑሕ ማዕረ እቲ ካብ ሕብረተሰብ ተፈልዩ ዝተዓጽወ ሰብ ይገብሮም።እዚ ስነኣእምሮኣዊ መስርሕ ሓያል ብምኻኑ ንዝኾነ ኣብ ቅድሚኦም ንዝተቐመጠ ኣገዳሲ ሓበሬታ መምዮም ብግቡእ ክምስርሕዎ ብግቡእ ዝዓይ ውሽጣዊ መስርሕ ይጎድሎም።

ኣገባብ እዚ ብልሓታት ድማ  ነቲ ሰብ ብዘይካቲ ብህግዲፍ ዝተሰንዐ ነገራት ንካልኦት ሓቅታት ከይመዝን ንዓቕምታቱ ኣብ ዕጽው ዓንኬል የዝውሮ።እቲ ሰብ ብዛዕባ ህግዲፍ ኣዎንታዊ ሓሳባት ጥራይ ይሓስብ።ጸገም ምስ ዝህልው እውን እቲ ኣባል ሓላፍነት ወሲዱ ኣበርቲዑ ይሰርሕ።

ደስበለ ንደረጃታት ስምዒታት ሰብ ናብ ረብሓኻ ንምቕያሩ  ንስምዒት መህግዲፍን ካልኦት ኤርትራውያንን ብኸመይ ከም እትቖጻጸሮ መደርኡ ቀጺሉ።ጸጸት ወይ ዝሓቕየካ(guilt) ከምኡውን ፍርሒ መቆጻጸሪ ኢዮም።ኣባላት መህግዲፍ/ህግዲፍ ነቲ ብገበን ወይ ጸጸት ምቁጽጻር ክርእይዎ ኣይክእሉን ኢዮም።ከም ካልኦት ግዳያት ዓመጽ ኣብ ርእሶም ጌጋ ተፈጺሙ ከብቅዕ ንነብሶም ከምዝወቕሱ ኢዮም ተቓንዮም፡ሕሉፍ ሓሊፎም ንዝጠሓስዎ ነገር መራሒኦም ከጠንቅቖም ከሎ የመስግኑ።

ብመሰረት ደስበለ ፍርሒ ብኽልተ ኣገባብ ንረብሓኻ ትጥቀመሉ።እቲ ቀዳማይ ናይ ወጻኢ ጸላኢ ምምሃዝዩ(ንሕና ኣንጻር ንሳቶም)እቶም ዘሳቕዩኻ።እቲ ካልኣይ ፍርሒ እንተዳኣ ብመሰረት ንውድባዊ ስነግብሪ ዘይተማእዚዝካ ብመራሕትኻ ከይትቕጻዕ ምፍራሕ።ብመሰረት ውድባዊ ስነግብሪ ምኻድ ማለት ነቲ ስነሓሳብ ብልክዕ ምስዓብ ኢዩ።

እቲ ዝሓየለ ምቁጽጻር ስምዒት፡ኣርዒድካ ምስባኽ ኢዩ።እዚ ንመህግዲፍ/ህግዲፍ ክርሕርሕ ዝሓስብ ራዕዲ ዝፈጥር ኣገባብ ኢዩ።ካብ ምንቅስቓስ መህግዲፍ ወጻኢ ምንባር ምሕሳብ ዳርጋ ከምዘይክኣል ጌርካ ይውሰድ።ናብቲ ካብ ኣባልነት ክወጽእ ዝሓስብ ሰብ ዝቐንዐ ዝትኩስ ብረት የልቦን፡እንተኾነ እቲ ስነኣእምሮኣዊ ብረት  ካብቲ ዝትኩስ ብረት እንተዘይሓይሉ ኣይሰንፍንዩ።

እቲ ዝሰምዖ ዝነበርኩ ኣስደሚሙኒ።ኣብ ልዕሊ ኣባላት ብጾተይ መህግዲፍን ካልኦት ኤርትራውያንን ክጥቀመሉ ዝወሃበኒ ዝነበረ ትምህርቲ ምቁጽጻር ሓንጎል ግዳይ ይኸውን ከምዘለኹ ተሰወጠኒ።ብውልቀይ ንደቂ ሃገረይ ከም መሳርሒ፡ከም ጥሪት ብላዕለዎት ሓለፍቲ ህግዲፍ ክዝወሩን ክጥቀሙሎምን ኣይተዋሕጠለይን።መራሕቲ ህግዲፍ ብዘይ ገለ ሕቡእ ዕላማ ብምልኣትን ብምሉእ ልቦምን ንህዝቢ ኤርትራ ብተወፋይነት የገልግሉ ኢዮም ኢለ ምሕሳበይ ገርሂ ነይረ።ብኣንጻር ሰናይ ትጽቢተይ ድማ ብፍላይ ኣብቲ ዝለዓለ ጽፍሒ ህግዲፍን መህግዲፍን ኩሉ ናይ ስልጣን ጸወታ ከምዝኾነ ተገንዚበ።መህግዲፍ መእከብ ተበለጽቲ፡ተወልጀ፡ደቓሉ፡ሕውስዋስ ኤርትራውያን ብባህሊን ስነኣእምሮን ኤርትራውያን ዘይኮኑን መብዛሕትኦም ኣብቲ ዋዕላ ዝሳተፉ ድማ ንኤርትራ ረጊጾማ ዘይፈልጡ ኢዮም።

እቶም ውሑዳት ኣብ ኤርትራ ተወሊዶም ዝዓበዩን ጽፉፍ ትግርኛ ዝዛረቡን ተገሊሎም ኣብ መህግዲፍ ከም ጋኖት ኢዮም።ዘስሕቕ ኢዩ ግን ከኣ እቲ ሓቂ ንሱዩ።ኣብ መህግዲፍ እቶም ሓቀኛ ኤርትራውያን ፍንፉናት ኢዮም፡ኣብ ወጻኢ ዝተወልዱ ወይ ዝዓበዩ ኤርትራውያን ብፍላይ ሕውስዋስ፡ ትግርኛ ዘይመልኩን ብዛዕባ ኤርትራ ንእሽቶ ፍልጠት ዘለዎም ዝያዳ ይምረጹ፡ምኽንያቱ ንትእዛዛት ብምቕባልን ኣበርቲዖም ብምስራሕን ኤርትራውነቶም ከመስክሩ ህንጡያት ኢዮም፡፡እቶም ሓቀኛ ኤርትራውያን ግን ትግርኛ ብስሩዕ ይፈልጡ፡ብዛዕባ ህሉው ኩነታት መንግስቲ፡  ተኣፋፊ ፖለቲካውን ማሕበራውን ሕቶ ብክፉትን ብምርምርን ይምልከትዎ።

ንሳቶም ናብ ዋዕላ የማነ ማንኪ ከም መብዛሕትኦም ኣብ ወጻኢ ዝተወልዱን ዝዓበዩን ሕውስዋስ ቆልዑ ንግብጃን መስተን ዘይኮነ ብዛዕባ ሃገራዊ ሕቶ ክዝትዩ ኢዮም ዝመጽኡ፡፡መብዛሕትኦም ድማ ካልኣይ ንከይምለሱ ካብ መህግዲፍ ንዘይተወሰነ ጊዜ ይባረሩ።

ኣብዚ ግልቡጥ ዘመን ታሪኽ ኤርትራ፡ኤርትራውያን ኣብ ቃልሲ ንናጽነት ማንካ ዘይልዓሉ፡ኣብ 1998-2000 ዶባዊ ግጭትን ኣብ 22 ዓመት ምህናጽ ሃገር ዘየበርከቱ፡ደቆም ኣብ ኤውሮጳን ኣሜሪካን ዝተወልዱን ዝዓበዩን ነዚ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ሕሰም ተጠቒሞም ይድሰቱ ኣለው።እቶም ንኤርትራ ዝተቓለሱን ሕሰም ዘሕለፉን ቅድምን ድሕሪን ተጋድሎ፡ኣብ ዘመን ምህናጽ ሃገር ዘገልገሉ ከም ጋኖትን ከድዓትን ተታሒዞም።

ብሓቂ ድማ ልግጫን መሪርን ፍጻሜ ኢዩ።ዘመነ ግርንቢጥ።እቲ ሓደ መጎታዊ ወይ ናብ መጎት ዝቐርብ መግለጺ ድማ ኣብታ ጸሓይ ዝነበረታ መዓልቲ ኣብ ሳዋ ደስበለ ዘንፈሶ ኣገዳሲ ዘረባ ሰውራ ደቃ እናበልዐት ኢያ መጺኣ ዝብል ኢዩ።ሰውራ ኤርትራ ደቃ እናበልዐት ማዕቢላ።ንሱ ብተወሳኺ ገለ ደቃ ኣብቲ ናይ ድፋዓት ውግእ ከምዝተበልዑን ካልኦት ፋሉላውያንን ፖሊቲካዊያንን ድማ ብውድብ ከምዝተደምሰሱ ኣብሪሁ።ንሱ እቲ መስርሕ ባህርያዊ ከምዝኾነን ሰባት ንሓያልነት ውድብ ዝፈታትኑ ከምዘይድለዩን ብህጹጽ ከምዝጎሓፉን ገሊጹ።እቶም ንትእዛዛት ዝፍጽሙን ዝተባህሎም ዘተግብሩን ከምዝዓብዩ ነጊሩና።ንሱ፡ኣባላት መህግዲፍን ህግዲፍን ነቲ ኣጸጋሚ ትእዛዛት ብትብዓት ዝፍጽሙ የድልዮም ኢሉ።ደስበለ ከይሓፈረን ሰገጥ ከይበለን ክቱር ምትእስሳር ምስ ህግዲፍ ዘለዎምን ካብቶም ሰብ ሓንጎልን ሰብ ዲግሪን ዝያዳ ከምዘድልዩ ገሊጹልና።

ስለዚ መህግዲፍ ካልእ ትካል ፕሮፖጋንዳን ገንዘብን ህግዲፍ ከምዝኾነ ንጹር ኢዩ።

ኣብ ዝቕጽል ጽሑፈይ ደስበለ ጸረ ህግዲፍ ባእታታት ብኸመይ ከም እትቃለሶምን፡ ብፍላይ ነቲ ደስበለ ብምንእኣስ መንእሰያት ደብረዘይት ዝሰመዮ ብዓይኒ ደስበለ ኣዝዩ ሓደገኛ ጸረ ህግዲፍ ባእታታትን እዚ ድማ እቲ ኣዝዩ ኣገዳሲ ጸረ መጥቃዕቲ መህግዲፍ ብመንገዲ ፕሮፖጋንዳ ከምኡውን ከምኣድላይነቱ ብጎነጽ

ኣብ ዝኾነ ቦታን ጊዘን

ይቕጽል

ኣብ ዝሓለፈ እዋን ብዛዕባ ኩነታት ፎርቶ ዝርዝራዊ ሓበሬታ ኣብ ዝሃብናሉ እዋን ታሪኽ ህይወት እቲ ኣብ ስርሒት ፎርቶ 2013 ዝተሰውኤ ጅግና ተጋዳላይ ኮለኔል ስዒድ ዓሊ ሕጃይ: ከነስዕበልኩም ምዃና ተማባጺዕና ኔርና። እንሆ ድማ ነቲ ካብ ደቂ ኣሃዱኡ ዝተላእከልና ታሪኽ ህይወቱ ነቕርበልኩም። ስእሉ ኣሰኒና ክነቕርቦ ኳ ድሌት እንተነበረና ዛጊት ኣይበጽሓናን። ምስ ታሪኽ ህይወቱ ተተሓሒዙ ብዛዕባ ክቕጽል ዘለዎ  ምእላይ ናይቶም ምእንቲ መትከላዊ እምነት ድሕሪት ገዲፉዎም ዝሓለፈ ስድራቤቱን፡ ሃገራዊ ውርሽኡን ዝምልከት ጉዳይ ዘይውንዘፍ፡ ሓባራዊ ሓላፍነት ዘሰክመና እዋናዊ ዕማም ምዃኑ እናዘኻኸርና ድማ ምስ ታሪኽ ወዲዓሊ ንሓድገኩም። ሰናይ ንባብ።

ታሪኽ ስዉእ ጅግና ሲዒድ ዓሊ ሕጃይ

“ጅግንነት ወዲ ዓሊ ኣብ ፎርቶ ኣይተጀመረን፡ እንታይ ደኣ ኣብ ፎርቶ እዩ ተወዲኡ”

እቶም ምስ ስዉእ ጅግና ሲዒድ ዓሊ ሕጃይ ዝደመና፡ እቶም ምስኡ ዝተዋጋእና፡ እቶም ኢድ ንኢድ ኣብ ምድሪ ኤርትራን ስግረ-ዶብን ንጸላኢ ዝመከትና ከም’ቶም ሂወቶም ዝኸፈሉ እቶም ብሂወት ዘለና ንወዲ ዓሊ ናይ ጀጋኑ ጅግና ኢና ንብሎ።

እቶም ዘይፈልጥዎ፡ ብዘይ ሕንከት ብዛዕብኡ ክዛረቡ ዝደለዩ ግን ተስደሚሞም ዝበልዎ ምስ ጠፍኦም “ሓደ ኔሩ ደሓር ከኣ ነብሰ ቅትለት ፈጺሙ” እናበሉ ታሪኽ ናይ ሓደ ጅግና ሃገር ከቆናጽቡ ሰሚዕና። ንሰማዒ ብዘስደምም ዘረባ፡ ብዘይ ኤርትራዊ ቋንቋ፡ ናይ እስላማዊ ጥሩፍ ምንቅስቓስ ኢዩ ድማ ኢሎም ሰምዮሞ። እዚ ታሪኽ ወዲ ዓሊን ጅግንነት ንምብላል በቶም ኣብ ከብዲ ዓዲ ከለዉ ብዋርድያ ባዕዲ መሕብኢ በዓቲ ፈጢሮም ክነብሩ ዝፍትኑ ዘለዉ ዝተዘርበ ስለ ዝኾነ ዋጋ የብሉን። እቶም ወዲ ዓሊ መን ምኻኑ ዘይትፈልጡ ድማ ሓቀኛ ታሪኽ ሲዒድ ንኽትፈልጡ ታሪኽ ሓውናን መቓልስትናን፡ ንሱ ክዛረበሉ ኣብ ዘይክእል ጊዜ ከነቕርበልኩም ሓላፍነትና ስለ ዝኾነ ጊዜ ረኺብና ብሙሉእ ክሳብ እነቕርቦ፡ ንጊዚኡ እነሆ፤

ሓጺር ታሪኽ ሂወት

ብርግጽ ዕለተ-ልደት’ኳ እንተዘይተፈልጠ፡ ካብ 1958 – 1959 ዘሎ ዓመታት ኣቢሉ ኢዩ ተወሊዱ። ዝተወለደሉ ቦታ ካብ ከተማ ኣፍዓበት ብሸነኽ ምብራቕ ኮይኑ፡ ኣብ ወለት ሽከር ዝተባህለት ዓዲ ኣውራጃ ሳሕል ተወሊዱ። ወለት ሽከር ኣብ ሃበሮ ጻዕዳ ትርከብ ኮይና፡ ዝዓበየት ዓዲ ናይቲ ከባቢ እያ። ክሳብ ወዲ ዓሰርተ ዓመት ድማ ምስ ወለዱ ዓብዩ። ወለዱ ብሄረ ትግረ ኮይኖም፡ ስዒድ ካብ ቀቢላ፡ ‘ርግባት’ እዩ። ሲዒድ ቋንቋ ትግረ፡ ቋንቋ ኣዲኡ ኾይኑ ኩሉ ቀቢላዊ ፍልጠት ናይ ከባቢኡ ከም ሓባብ፡ ኣስገደ፡ ማርያ ከምኡ’ውን ሃበሮ ባህልን ልምድን ኣካይዳ ብንእስነቱ ዝተማህረ ባህላዊ መንእሰይ ኢዩ ኔሩ። መባእታዊ ትምህርቲ ቋንቋ ዓረብን መጽናዕቲ ቁርኣን ኣብ ከባቢኡ ዝርከብ ቤት-ትምህርቲ መሓድ ተኸታቲሉ። እዚ ከም’ዚ ኢሉ እንከሎ ስርዓት ሃይለስላሴ ንህዝባዊ ሓይልታት ከምኡ’ውን ንተጋድሎ ሓርነት ንምድምሳስ ተደጋጋሚ ወፍርታት ብኮማንዶ የካይድ ስለ ዝነበረ ሲዒድ ምስ ስድራ-ቤቱ ንሱዳን ተሰዲዱ።

ኣብ ሱዳን ነዊሕ ከይጸንሐ ብዝነበሮ ሃገራዊ ስምዒት፡ በቲ ርሱን ኩነታት ኣብ መወዳእታ 1974 ምስ ህዝባዊ ሓይልታት ተሰሊፉ።  ኣብ ድሕሪኡ 1989 ምስ ተጋዳሊት ኣብርሃጽየን፡ ብዓልቲ ደንበዛን ከባቢ ዓዲ ተከሌዛን፡ ሕጋዊ ቃል ኪዳን ፈጺሙ። ድሕሪኡ ኣብ ወርሒ ነሓሰ 1989 ዮኑስ ዝተባህለ ቦኽሪ ውላድ ረኺቡ። ዮኑስ ወዱ፡ እዋናዊ ሓበሬታ’ኳ እንተዘይሃለወ ኣብ ጋንታታት ናይ ኣስመራን ከረንን ከም ዝነበረ ይፍለጥ። ስዒድ ንኻልኣይ ጊዜ ምስ በኺታ ዝተባህለት መምህር ሓዳር ጌሩ፡ ብ1997 ተወሳኺት ሓንቲ ጓል ከምዝወለደ ይፍለጥ።

ታሪኽ ገድሊ ስዉእ ስዒድ ዓሊ (ወዲ ዓሊ)

ምንጪ ሃገራዊ ስምዒቱ፡ ቀጥታ ካብ ኣቡኡ ወላዲኡ ዝነቀለ ኢዩ። ብተወሳኺ ኣብ ሱዳን ኣብ ዝነበረሉ እዋን ነቶም ሓደ ካብ ኣቦታት ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ዝኾኑ ኣቦና ሸኽ ኢብራሂም ሱልጣን ብንእስነቱ ከም ዝተራኸበን ናይ ቃልሲ ስምዒቱ ከምዝተነሃሃረን ይንገር። ሸኽ ኢብራሂም ብትውልዲ’ውን ምስ ትውልዲ ስዒድ ዓሊ ሓደ ምንባሩ ሓደ ካብ’ቲ ንመራኸቢ ምኽንያት ዝኾኖም ረቓሒ እዩ።

ድሕሪ ግቡእ ወተሃደራዊ ታዕሊም ምውድኡ ኣብ ቦጦሎኒ 5 ተመዲቡ፡ ቦጦሎኒ 5 እታ ብስዉእ ኢብራሂም ዓፋን ስዉእ ፍስሃየ ወልደገብርኤልን ኣብ ኣውራጃ ኣከለጉዛይ ትንቀሳቀስ ዝነበረት ኢያ። ቀጺሉ ዳግመ ስርርዕ (ተኽሊጥ) ኣብ ዝተገረሉ እዋን፡  ካብ ሓይሊ ስዉእ ኢብራሂም ዓፋ ናብታ ሓዳሽ ኣብ ዓላ  ዝቖመት ሓይሊ ብስዉእ ሓሰበላን ወዲ ግርማይ ብ’ይዓኒ’ ዝፍለጥ ተቐይሩ፡ ክሳብ 1976 ከም ዘገልገለ ይፍለጥ። ከም ኩሎም ምስኡ ኣብ’ቲ ጊዜ’ቲ ዝምስክርዎ ብኹሎም ሓለፍቱ ንኡድን ምስጉንን ከም ዝነበረ ይግለጽ። ብስዉእ ኢብራሂም ዓፋን ፍስሃየ ወልደገብርኤልን ብፍላይ ቆላሕታን ምትብባዕን ይግበረሉ ከምዘነበረ ድማ ባዕሉ ይምስክር ኔሩ።

ኣብ ወርሒ 3/1977 ህዝባዊ ሓይልታት ካብ ቦጦሎኒታት ናብ ብርጌድ ዝተሰጋገረትሉ እዋን ስለ ዝነበረ፡ ስዒድ ካብ ቦጦሎኒ 500 ከቢድ ብረት ናብ እታ ብሮሞዳን ኣወልያይ ትምራሕ  ዝነበረት ከቢድ ብረት ብርጌድ 76፡ ቦጦሎኒ 2 ኣብ’ታ ብኣድም በገ ትምራሕ ዝነበረት ሓይሊ 21 ተመዲቡ። ድሕሪ እዚ፡ ኣብ ኩሉ ምሕራር ከተማታት ከረን፡ ደቀምሓረ፡ ባጽዕ፡ ደንጎሎ ውግኣት ተሳቲፉ። ካብቶም መጀመርያ፡ ‘122 ሚሊሜተር’ ከቢድ ብረት ዝተማህሩ ተጋደልቲ ኮይኑ፡ ነተን ኣብ ዓዲ ሓውሻ 4/1978 ዝተማረኻ ከቢድ ብረትን ነተን ኣብ ሓምለ 1977 ኣብ ከረን ዝተማረኻ ታንክታትን ሒዞም ናብ ባጽዕ ናቫል በይዝ ዝተዋግኡ ኢዩ ኔሩ።

ኣብ ምዝላቕ ምስ ከቢድ ብረት ብርጌድ 76 ጸኒሑ ቀዳማይን ካልኣይን ወራርን መኪቱ፡ እቲ ወርሑ ደኣ ብልክዕ ኣይፍለጥን እንበር ብ1979 ንመጀመርያ ጊዜ መራሒ መስርዕ ኮይኑ። ኣብ ሚያዝያ 1980 ምስ ሓሙሻይ ርእሱ ትምህርቲ ታንከኛ ንኽስልጥን ንዒራቕ ተላኢኹ፡ ካብ ሓምለ 7/1984 ክሳብ ናጽነት ኣዛዚ ቦጦሎኒ ኮይኑ ኣብ ብርጌድ 76 መካናይዝድ ኣገልጊሉ።

እቲ ኣዲስ ኣበባ ንምትሓዝ ንሓሙሽተ ወርሒ ብዘይ ምቁራጽ ዝተኻየደ ኲናት፡ ብወገን ህዝባዊ ግንባር ንሓይሊ መካናይዝድ ዝመርሕ ዝነበረ ሲዒድ እዩ። ኣብ’ዘን ዝስዕባ ከተማታትን ገጠራትን ኢትዮጵያ፤ ሃምሲት፣ ባሕርዳር፤ ዱርቤቴ፣ ቻግኒ፣ መተከል፣ ፓዊ፣ ባኮ፣ ኣምቦ፣ ጭፍራ፣ ባር ሸልቆ፣ ኣማኑኤል፡ ወለጋ፣ ግዳ ኪረሙ፡ ነቀምቴ ፍንጨ    ዝተኻየደ ውግኣት ድማ ብትብዓት መሪሑ፡ ተዋጊኡን ኣዋጕኡን፡ ኣብ መወዳእታ ድማ ንኹለን ጋንታታት ከቢድ ብረት መሪሑ ንኣዲስ ኣበባ ኣትዩ።

ሲዒድ ከም ኣዛዚ ቦጦሎኒ፡ ወዲ መድህን ብወገን ወያነ ኣዛዚ ኮር ዝነበረ፡ ኲናት ተዛዚሙ ሰራዊት ህዝባዊ ግንባር ንሃገር ኣብ ዝፋነወሉ እዋን፡  መለስ ዜናዊ ዝርከቦም ዓበይቲ ኣዘዝቲ ግንባር ፡ ስብሓት ኤፍሬም፡ ሳሞራ፡ ሓየሎም፡ ናእዳ፡ ጅግንነት ወዲ ዓሊ ተዘሪቡ፡ ምስጋና’ውን ኣቕሪቦሙሉ ከም ዝነበሩ ይፍለጥ።

እዚ ኹሉ ሓሊፉ ተኣምራታዊ ጅግንነት ተወዲኡ ሰራዊት ኤርትራ ኣብ ተዛማዲ ሰላም ኣብ ዝነበረሉ ጊዜ፡ ወዲ ዓሊ ብተደጋጋሚ ናብ ስድራ-ቤቱን ንዓዲን ይመላለስ ኔሩ። ብተወሳኺ ኣብ ግላስ ምስ ገረዝግሄር ‘ውጩ’ ሰሪሑ፡ ኣብ ክ/ሰራዊት 46 ምስ ግርማይ ማንጁስ ከም ሓለቓ ስታፍ፡ ቀጺሉ’ውን ኣብ ትሕቲ ኣስመላሽ ገረዝጊሄር ከም ኣዛዚ ብርጌድ ኮይኑ ኣገልጊሉ።

ኣብ’ዚ ተዛማዲ ሰላም ዝነበርሉ ዓመታት ወዲ ዓሊ ፍሉጥ ተቓዋማይ ብልሽውናን ዘይጥዑይ ምምሕዳር ሰራዊት ስለ ዝነበረ ተቐባልነቱ ኣብ ዝእዝዞም ሰራዊት፡ ነባራት ተጋደልቲ ይኹን ሓደሽቲ መንእሰያት ኣዝዩ ልዑል’ዩ ዘነበረ። ነቶም ልዕሊኡን መዘንኡን ሓለፍቲ ሰራዊት ጉቦ ‘ብላዕ’ ኣብ ዘዘውትሩሉ ብዘይ ፍርሒ ስለ ዝምክቶም ኮነረላት ይኹኑ ጀነራላት ምስ ወዲ ዓሊ ዘለዎ ኣሃዱ ይኹን ከባቢ ሕማቕ ተግባራት ንምፍጻም ይስከፉ ነበሩ።

ሲዒድ፡ እቲ ኣብ ግንቦት 1998 ዝተኸፍተ ኲናት ሕጉስ’ኳ እንተዘይነበረ ግና ከም እሙን ወዲ ሃገርን ወትሃደርን፡ ኣብ ኩሉ ወራራት ብጅግንነት ተዋጕኡን መሪሑን እዩ። ኣብ’ቲ እዋን ወራር ካብ ዝተሳተፈሎም ውግኣት፡ ዛላንበሳን ከባቢ ጸሮናን፡ እቶም ብዓቢ ክጥቀሱ ዝኽእሉ ኢዩም። ኣብ ወራር ዛላንበሳ ግንባር ሙሉእ ንወዲ ዓሊ ዘይፈልጥ ‘ዋርሳይ’ ይኹን ነባር ተጋዳላይ ኣይነበረን። እቲ ህቡብ ወዲ ዓሊ ኢልካ ምጽዉዑ ከም ልሙድ ተወሲዱ ኔሩ። ኣብ ሓደ ኣኼባ ገምጋም ኣብ ዝነበረሉ ጊዜ፡ ወዲ ዓሊ ታንክታትና እርጋን፡ ብረታትና ድማ ድሕረት ከም ዘለዎ ገሊጹ ኔሩ።

ዝኽርታት ወዲ ዓሊ ብመጋድልቱ

ብጾቱ ንወዲ ዓሊ ክጠቕስዎ እንከለዉ፡ ‘ጅግና ሙኻኑ ርእይ ኣቢልካ እትፈልጦ ሰብ እዩ’ ይብሉ። ገፊሕ ሞንኩብን ገጀፍቲ የእዳውን ዝውንን፡ ቀይሕ ነዊሕ፡ ኣብ ኣከዳድና ብዙሕ ዘይግደስን፡ ጅግና ክነሱ ተራ ሰብ ናይ ምምሳል ተኽእሎ ዝነብሮ ሰብ እዩ ኔሩ። ኣብ ርእሲ እቲ ዝተጠቕሰ ቁመንኡ፤ ሙቕሉል፡ ዋዛን ቁም ነገርን ሓዋዊሱ ዘዘናግዕን፡ ከም ሰብ ፍኹስ ኢልካ  ንኽትቀርቦን ከትዕልሎን ዝዕድም እዩ ኔሩ። ትብዓት፡ ቆራጽነትን ነብሰ ተኣማንነትን ሕልፊ ሰቡ ዝውንን ጅግና እዩ ኔሩ።

ኣብ ትርፊ ጊዚኡ ምስ ሰራዊቱ ምዝንጋዕ የዘውትር ከም ዝነበረ’ውን ይንገር። ኣብ ናይ መወዳእታ እዋን ጅግንነቱ፡ እቶም ኣዝዮም ዝፈልጥዎ ሰባት፡ ወዲ ዓሊ ፎርቶ ምድያቡ ምስፈለጡ፡ ወይ ክትኩስ ወይ ክሳዕ መስዋእቲ ክኸፍል ሙኻኑ ገሚቶም ኔሮም። ከምቲ ዝገመትዎ’ውን፡ እታ ዘይሓረናያ ድኣ ኮይና እንበር፡ ክሳዕ መወዳእታ ነቲ ዝኣመነሉ፡ ንህዝቢ ምክልኻል ዕላማ ክሳዕ መወዳእታ ጥይቱ ስካዕ ዝውድእ፡ ተቓሊሱ ተሰዊኡ።

ወዲ ዓሊ ፍርቶ ክድይብ እንከሎ፡ ምስ ናይ ብዙሕ ጊዜ መቓልስቱን ብጾቱን ዝነበሩ፡ ኣለም መንግስተኣብ (ጉዝዋ) ኣዛዚ ብርጌድ ዓንሰበታይ፣ ኣብርሃም ገብረሚካኤል (ገላዋ)፡ ኣዛዚ ብርጌድ፡ ሰራየታይ፡ ወዲ ከባቢ ዓዲ ኻላ፣ ሃብተገብርኤል (መንግስቱ) ኣከለጉዘታይ ወዲ መረታ፡ ከምኡ’ውን ምስ ብ/ጀ ዑስማን ሳልሕ ሓደ ዕላማ ሒዙ እዩ ደይቡ። እቲ ዕላማ ድማ ድምጺ ህዝቢ ምቅላሕን፡ ንስለ ወጽዓ ህዝቢ ምውፋይን እዩ። እቲ ዕላማ ውልቂ ምልኪ ንምጥፋእን፡ ሕድሪ ስዉኣትን ንምትግባር እዩ። እቲ ዕላማ መሰል ህዝቢ ንምርግጋጽን፡ ንስለ ፍትሒን እዩ ኔሩ። ከምኡ ከምዝነበረ ድማ በቲ ኣብኡ ምስደየቡ ዘቃልሕዎ፡ ‘ናይ ፖለቲካ እሱራት ይፈትሑ፣ ቅዋም ይተግበር ዝብሉ’ መልእኽታት ኣረጋጊጹ እዩ። እንበር ወዲ ዓሊ ነብሱ ፈትዩ ኔሩ እንተዝኸውን ከምእቶም ካልኦት ላዕለዎት ኣዘዝቲ ሰራዊት፡ ንውልቂ ምልኪ እንዳሰገደን፡ ስልጣን ንምኽዕባት ብመሰል ህዝብን ሰራዊትን ክጣላዕ ይኽእል ነሩ።

ጅግና ኣብነት ኮይኑ እዩ ዝሓልፍ፡ ጅግና ከም በርቂ ብልጭ ኢሉ እዩ ዝጠፍእ፡ ጅግና ግና ሓድግን ሕድርን ገዲፉ እዩ ዝሓልፍ፡ ስለዚ ወዲ ዓሊ ብዙሓት ጀጋኑ ገዲፉ ከይዱ ከምዘሎ ዘየጠራጥር እዩ። እዚ መስዋእቲ ወዲ ዓሊ ንኤርትራ ዓቢ ክሳራ እዩ፡ ብቐንዱ ድማ ንቤተሰቡን መቕርቡን ዘይፎሓቕ ሓዘን እዩ። ንስድራቤቱ፡ እግዚሄር/ ረቢ ምጽንናዕ ይህቦም።

ካብ ደቂ ኣሃዱኡ

ሌላ ምስ ከፊላዊ ምስሊ ሚኒስትሪ ዜና “ህግደፍ”

መበል 11 ክፋል

ዲፕሎማስያዊ ፍሽለት ዝጠንቁ እንጽርጽሮት

ሚኒስትሪ ዜና፤ ነቲ ብቐደሙ’ዉን ዘይጥዑይ ዝምድናታት ወጻኢ ስርዓት “ህግደፍ” ጥርዚ ንኽበጽሕ ዓቢ ኣበርክቶ ዝገብር ዘሎ ትካል እዩ። ስርዓት “ህግደፍ” ኣብ ሰላምን ሰናይ ጉርብትናን ዘይኣምን ፖሊሲ ከም ዝኽተል ልዕሊ ተግባራቱ ምስክር ኣየድልን። ንጎረባብቲ ሃገራትን ዉድባትን ወትሩ ብትዕቢት ምስ ጠመቶም እዩ። ምዃን ንገዛእ ህዝቡ ዝንዕቕ ስርዓት ኣብ ልዕሊ ህዝብታትን መንግስታትን ጎረባብቲ ሃገራት ኮነ ዞባዊን ዓለማዊን ውድባት ኣኽብሮት ክህልዎ ኣይክእልን። ምኽንያቱ ባህርይ ናይ’ዚ ስርዓት’ዚ ካብቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቡ ዘለዎ ኣረኣእያ እዩ ዝምንጩ።

“ህግደፍ” ደቀንስትዮ ብዝተሳተፍኦን መስዋእቲ ብዝኸፈላሉን ቃልሲ ናብ ስልጣን ዝመጸ ዉድብ ክነሱ ኣብ ልዕሊ ደቀንስትዮ ክቱር ንዕቀት ከም ዘለዎ፡ ንዞባዊን ዓለማዊን ውድባትን መንግስታት ጎረባብቲ ሃገራትን ብትምክሕቲ ብኣንስታይ ጾታ ክገልጾም እንከሎ እዩ ዝፍለጥ። “ወያነ ዝብልዋ! ከዳሚት!”፤ “ኢጋድ ትብሃል ውድብ! ከዳሚት!”፤ “ሕብረት ኣፍሪቃ ትብሃል ውድብ! ከዳሚት!”፤ “እዘን ከደምቲ እዚአን!”…ወዘተ” ዝብል ክትሰምዖ ከለኻ ኣእዛንካ ዝኹርኩሕ፣ ይትረፍ ካብ ልሳን ሓደ መንግስትን ህዝብን ይመርሕ’የ ዝብል ‘መራሕ’ን ስርዓትን፤ ካብ ሓደ ፖለቲካ ይፈልጥ እዩ ዝበሃል ተራ ሰብ’ዉን ዘይትጽበዮ ቃላትን ሓረጋትን፤ ኣብ ተራ ጽሑፋትን መደባትን ጥራይ ዘይኮነ ኣብ’ቲ መርገጺ መንግስቲ ዝግለጸሉ ሰሙናዊ ሓተታን መግለጺ ሚኒስትሪ ጉዳያት ወጻእን ከይተረፈ ይወጽእ። እንዳ ‘ህግደፍ’ ግን ሕጂ ዘለዉዎ ኣይንርኣዮ እዩ። ሕማቕ ኣለዉ። እታ ብዘለፋኦም ትዕግስታ ዝወድአት ዓለም መለበሚ ትምህርቲ ክትህቦም ደልያ ሰፍ ዘይብል እገዳ ምስ ጸዓነቶም ዓዲ ዓዲ እናኸዱ ኣማልዱና ኢሎም ክልምኑ ንርእዮም ኣለና።

ሓንሳብ ብመገዲ ናይ ኬንያ ኣምባሳደሮም ንመንግስቲ ኬንያ “ናብ ኢጋድ ክንምለስ ሓግዘና” ይብሉዎ፤ ሓንሳብ ንመንግስቲ ደቡብ ሱዳን “ምስ ወያነ ዕረቑና” ይብሉዎ፤ ሓንሳብ ንመንግስቲ ቱርኪ “ምስ መሰጋገሪ መንግስቲ ሶማል ሸምግሉና” ይብሉዎ፤ ሓንሳብ ከኣ ንመንግስቲ ቐጠር “ኣብ ኢጋድን ሕብረት ኣፍሪቃን ከም ቀደምና ከይንዋሳእ ወያነ እያ ዓጊታትና’ሞ ምስ ወያነ ግዳ ዘይትዓርቁና” እናበሉ ምስጢራዊ ናይ ማልዶት ሓገዝ ከም ዝሓቱ ካብ ማዕከናት ዜና ዓለም ዝተኸወለ ሓበሬታ ኣይኮነን። ኢሳያስ ግን ነቶም ኩነታት ምስ ጸንከሮ ዝደሃዮም ሽማግለታት “ክንፊ ዘለዎም ጻድቃናት ክመስሉ፤ ለባማትን ፈላጣትን ኢና በሃልቲ ክሳብ 70 ግዜ ፈቲኖምና ኣቢናዮም ኢና” ብምባል ክሒድዎም እዩ። እንዳ ኢሳያስ ግን ዘይ ከምቲ ኣብ ማዕከናት ዜናኦም ክመስልዎ ዝፍትኑ፤ ንሜዳ ፖለቲካ ዓለም ከከም ገጹ ከም ዝኸድዎ ኣብ ሚኒስትሪ ዜና ከለኹ ካብ ዝነበረኒ ተመኩሮ ተበጊሰ ክምስክር እኽእል እየ።

ኣብ ታሕሳስ 2009 ኣብ ልዕሊ ወተሃደራዊን ፖለቲካዊን መራሕቲ “ህግደፍ” እገዳ ምስ ተወሰነ፡ ኣብ ሚኒስትሪ ዜና ኣነ ዝነበርኩዋ 10 ዝኣባላታ ኮሚተ ተመስሪታ ናይ ጸረ ኣሜሪካን ጸረ ሕቡራት ሃገራትን ጎስጓሳዊ ጽሑፋት ብምድላዉ ሓንቲ መጽሓፍን ዶኲመንታሪ ፊልምን ክተዳሉ ተኣዚዛ ነበረት። እቶም ኣባላት ከካብ ዝነበርናዮ ኣሃዱታት (ጋዜጣ፤ ሬድዮን ቲቪን) ናይ ሰለስተ ሰሙን ዕረፍቲ ተዋሂብና ምሉእ ግዜና ወፊና ከም እንሰርሖ እዩ ተገይሩ። ኣባላት እታ ኮሚተ ነቲ ብኣርእስታት ተኸፋፊሉ ዝተዋህበና ዕዮ ገዛ ኣብ ዉሽጢ እቲ ዝተዋህበና ናይ ግዜ መቓን ፈጺምና ናብ ጠርናፊና ዝነበረ ኣቶ ሰሎሞን በርሀ ምስ ኣረከብናዮ ብድሕሪኡ እቲ ክሕተም ዝተሓስበ መጽሓፍ ከይተሓትመ እቲ ክዳሎ ዝተሓስበ ዶኲመንታሪ ፊልም ድማ ከይተሰርሐ ነዊሕ ገበረ። “እዚ ኹሉ ተኣንጎት ተሸብሸብ ኢሎም ኣድኪሞምና ከብቅዑ ደኣ እንታይ ኮይኖም ነቲ ጽሑፋት ሒዞሞ በጥ ኢሎም!?” ኢልና እንተሓተትና መልሲ ሰኣንና። ድሕሪ ገለ ኣዋርሕ ግና ጽንጽንታ ናይቲ ምኽንያት ረኸብና። ኣቶ ዓሊ ኣኼባ ሓለፍቲ ክፍሊ ብምጽዋዕ “ኣተሓሕዛ ፕሮፖጋንዳና ኣብ ጉዳይ ኣሜሪካን ሕቡራት ሃገራትን ንግዚኡ ተቐይሩ ስለዘሎ ክሳብ ሓድሽ መምርሒ ዝመጽእ ንኣመሪካን ሕቡራት ሃገራትን ብሕማቕ ከይተልዕሉወን። ነዚ መምርሒ እዚ ነቶም ኣብ ትሕቴኹም ዘለዉ ኣባላት ኤዲቶርያል ቦርድ ሓብርዎም” ከም ዝበሎም ሰማዕና።

ድሕሪ ሳልስቲ ሓላፊ ክፍልና (ክፍሊ ሬድዮ) ኣቶ ግርማይ በርሀ (ዓሲምባ) ንኹሎም ኣባላት ክፍሊ ሬድዮ ዝምልከት ኣኼባ ኣብ ኣዳራሽ ‘ሃገር ሚድያ’ ጸዉዐ’ሞ እቲ ናይ ክልተ ሰዓት ኣኼባ ምስ ተወደአ “ንኣባላት ኤዲቶርያል ቦርድ ዝምልከት ፍሉይ ሓበሬታ ስለዘሎ እቶም ኣባላት አዲቶርያል ቦርድ ዝኾንኩም ኣብዚ ትረፉ እቶም ካልኦት ግን ነናብ ስራሕኩም ክትከዱ ትኽእሉ ኢኹም” በለ።  እቲ ኣኼባ ይምልከተኒ እኳ እንተነበረ ካብ ሓደ ኣኼባ ናብ ካልእ ፍሉይ ኣኼባ ብዘይ ዕረፍቲ ምቕጻል ቅጭ ስለዘምጽኣለይ ምስቶም ካብቲ ኣዳራሽ ዝወጹ ዝነበሩ ኣባላት ተሓዊሰ ሞሊቐ ከድኩ። ብድሕሪ እቲ ኣኼባ ኣቐድም ኣቢሉ ኣብ ሃገረ ሀይቲ ከቢድ ባህርያዊ ሓደጋ ኣጋጢሙ ብጉልባብ ሰብኣዊ ሓገዝ ኣሜሪካን ሕቡራት ሃገራትን ኣብታ ሃገር ዝፈጸምዎ ጌጋታት ነበረ’ሞ ንጌጋታቶም እተቃልዕ ሓንቲ ነዋሕ ጽሕፍቲ ጽሒፈ ብተኸታታሊ ኣብ ድምጺ ሓፋሽ ይፍኑ ስለዝነበርኩ እታ ጽሕፍቲ ኣብ ሳልሳይ ክፋል ምስ በጽሐት ከም እትቋረጽ ተገብረ። “ስለምንታይ ተቛሪጻ!? ኢለ ምስ ሓተትኩ እቲ መምርሒ ካብ ዓሲምባን ዓሊን ከም ዝመጸ ናይ ቀረባ ሓላፊየይ ሓበረኒ። ናብ ዓሲምባ ከይደ “እንታይ እዩ እቲ ጸገም!” ኢለ ምስ ሓተትክዎ “ብቐዳማይ ኣባላት ኤዲቶርያል ቦርድ ንዓኹም ዝወሃብ ፍሉይ ሓበሬታ ስለዘሎ ኣብዚ ትረፉ እናበልኩ ሞሊቕካ ኬድካ። ኣብቲ ኣኼባ ስለዘይነበርካ እምበር ኣንጻር ኣሜሪካን ሕቡራት ሃገራትን ዝግበር ጎስጓስ ንግዚኡ ደዉ ይበል ተባሂሉ እዩ። ብኸምኡ ኢና ነታ ጽሕፍትኻ ደዉ ኣቢልናያ” በለኒ። ጸኒሕና ከም ዘረጋገጽናዮ ግን ምስዞም ክልተ ኣካላት (ኣሜሪካን ሕቡራት ሃገራትን) ጥራይ ዘይኮነ ምስቲ “ተላኢኹ እምበር እንታይ ዓቕሚ ኣለዎ” ዝብልዎ መንግስቲ ኢትዮጵያ እዉን ምስጢራዊ ዝርርብ ክካየድ ከም ዝጀመረ ነንዝቐርቡኻ ሓለፍቲ ኣረቂ እናስተኻ ምስጢር ምርካብ ተጀመረ።

ኣምባሳደር ግርማ ኣስመሮም ዝመርሖ ልኡኽ ንምስጢራዊ ዝርርብ ኣዲስ ኣበባ ከም ዝኣተወ፡ ብድሕሪኡ እዉን ገለ ኣባላት ናይዚ ቀዳማይ ልኡኽ ዝነበርዎ ካልእ ጉጅለ ምስ ሰበስልጣን ሕብረት ኣፍሪቃ ዘይወግዓዊ ርክብ ንምግባር ናብ ኣዲስ ኣበባ ከም ዝተጓዕዘ ይኣምኑኒ እዮም ንእትብሎም ሓለፍቲ እንዳ ዜና እናጋበዝካ ብቐሊሉ ዝረጋገጽ ሓበሬታ ኮነ። ስርዓት ኢሳያስ ግን ካልእስ ይትረፍ ነቲ ባዕሉ ተሓሲምዎ ዝነበረ ኣባልነት ኢጋድ ንምሕዳስ ብወግዒ ንዘቕረቦ ሕቶ’ኳ ንህዝቡ ኣይሓበረን። ሕሉፍ ሓሊፉ ቢንያም በርሀ ንዝተባህለ ተልመዴን ዲፕሎማት ናብ ዘይተዓደመሉ ኣኼባ ኢጋድ ልኢኹ “ናብ ኢጋድ ተመሊስና፤ እነሆ ኳ ወኪልና ኣብ ኣኼባ ተሳቲፉ” ኢሉ ህዝቢ ከዐሹ ሃቂኑ ነይሩ።  ኣብ ማእከል ሆቴል ሸራተን ኣዲስ ዝተፈጸመ መስደመም ፍጻመ ስለዝነበረ ግና ዓለም ብዓለሙ ተዛረበሉ። እቲ ኣመና ዘሕዝን ግና ገለ ማዕከናት ዜና ዓለም “ወኪል ኤርትራ ኣኼባ ኢጋድ ዘሪጉ” ኢለን ክጽሕፋ ከለዋ ገሊአን ድማ “ኤርትራ ኣኼባ ኢጋድ ዘሪጋ” ኢለን ምጽሓፈን እዩ። “እምበር’ዶ ኤርትራዉያን ኣካይዳ ዓለም ይፈልጡ እዮም” ክሳብ ንበሃል ኬንና። እንተኾነ ግን ፈቲና ጸሊእና ከም በዓል ቢንያም ዝኣመሰሉ ዓዋናት ብዝለኣኹዎ ስርዓት ንምራሕ ክሳብ ዘለና ዓለም ብዛዕባና ግጉይ ምስሊ ክሕዝ ናይ ግድን እዩ። ኢሳያስን ሰዓብቱን ዝፍጽምዎ ተግባራት መግለጺኦም ጥራይ ኮይኑ ከም ዘይተርፍ፤ መግለጺና ኮይኑ እዉን ክረአ ከም ዝኽእል ክንፈልጥ ኣለና። ነገር ዓለም ከምኡ ስለዝኾነ!

*   *   *

ስርዓት “ህግደፍ” ኣብ ኣህጉራዊ ዝምድናታት ብዘጋጥሞ መሰናኽላት ከንጸርጽር እንከሎ ኣንስታዊ ቃላት እናተጠቕመ ንዉድባትን መንግስታትን ከም ዝጻረፍ ኣቐዲመ ገሊጸ ነይረ። እዚ ስርዓት እዚ ከምቲ ኣብ ዲፕሎማሲ ንዝሰዓሩዎ መንግስታት ኣንስታዊ ባህሪ ኣልቢሱ ዝዝልፎም ህዝቦም ንዝፈንፈኖም መራሕቲ ድማ ብኣቑጸልጻሊ ቅጽላት እዩ ዝንእዶም። ንኣብነት ስርዓት ቓዛፊ ህዝቡ ዝፈንፈኖ ናይ 42 ዓመታት ዉልቀ መላኺ ክነሱ ስሙ ግን ብማዕከናት ዜና “ህግደፍ”፤ “ሙዓመር ኣል-ቓዛፊ መራሒ ሰውራ ሊብያ” እናተባህለ ኢዩ ዝግለጽ ዝነበረ። ቓዛፊ መን ምዃኑ ግን ህዝቡ ባዕሉ መስኪሩልና ኣሎ። ጉጅለ “ህግደፍ” ምስ መንግስቲ ሱዳን ክመሓዞ እንከሎ ንመራሒ ሱዳን “ጀነራል ማርሻል ዑመር ሓሰን ኣልበሽር” ኢሉ ይሰምዮ። በቲ ጻሕታሪ ባህሪኡ ምስ ተባእሶ ድማ “መራሒ ስርዓት ኻርቱም” ኢሉ ይጽዉዖ። ሓደ ግዜ’ዉን እዝከረኒ ሸኽ ሸሪፍ ሸኽ ኣሕመድ ዝተባህለ መራሒ ሕብረት እስላማዊ መጋባእያታት ሶማል ንስርዓት “ህግደፍ” ራሕሪሑ ናብ ሶማል ምስ ተመልሰ ንዕኡ ብዝምልከት ኣብ ዝተጻሕፈ ዜና ስሙ “ሓደ ሸሪፍ ኣሕመድ ዝተባህለ” ጥራይ ተባሂሉ ሓሊፉ። እዚ ሰብ’ዚ ምሉእ ስሙ ሸኽ ሸሪፍ ሸኽ ኣሕመድ እዩ። ከምቲ ኩላትና ንፈልጦ ድማ “ሸኽ”ነት ብትምህርትን መንፈሳዊ ኣገልግሎትን ጥራይ ዝርከብ ሃይማኖታዊ መዓርግ እዩ። ስርዓት “ህግደፍ” ግን ንሰበስልጣናቱ ከም ድላዩ መዓርግ ዝዕድልን ዝቕንጥጥን ስርዓት ስለዝኾነ ነዚ ሶማላዊ በዓል ስልጣን’ዉን ብኢደ ዋኒኑ ብዘይ ሃይማኖታዊ መዓርግ ክዝንጥሎ ደፈረ።

*   *   *

ስርዓት “ህግደፍ” ምስ ገንዘብን ንዋይን ክቱር ፍቕሪ ስለዘለዎ ገንዘብ ምስ ዝልግሱሉ መንግስታት ክመሓዞ ጸገም ዘይብሉ ስርዓት ኢዩ። ንኣብነት ኣብ ማእከል ኣስመራ ሓወልቲ ፑሽኪን ከም ዝተሃንጸ ንፈልጥ ኢና። ኣብ ካልኦት ሃገራት ኣፍሪቃ ፍርቂ ኣካላት ፑሽኪን ዘርኢ ሓወልቲ እዩ ተተኺሉ። ኣብ ኤርትራ ግን ንመጀመርያ ግዜ ምሉእ ኣካላት ፑሽኪን ዘርኢ ሓወልቲ እዩ ተሃኒጹ። ኣብቲ እዋን እዝከረኒ ነቲ ስርዓት ባህ ዘይበሎ ርእይቶ ካብ ህዝቢ ይለዓል ነበረ። እቲ ዝለዓል ዝነበረ ርእይቶ ድማ “ኣብ ሓርነታዊ ቓልስና ክትኣምኖ ዘጸግም ቅያን ጅግንነትን ዝፈጸሙ ሓርበኛታት ሓወልቲ ዘይቈመሎም’ሲ፡ ፑሽኪን እንታይና ስለዝኾነ እዩ ኣብ ማእከል ርእሰ ከተማና ሓወልቱ ዝትከል!?” ዝብል ነበረ። ሓወልቲ ብዓል ሓምድ እድሪስ ዓዋተ፡ ወልደኣብ ወልደማርያም፡ ሸኽ ኢብራሂም ሱልጣን፡ ሸኽ ዓብደል-ቃድር ከቢረ ክተክል ዘይደሊ፣ ይትረፍ’ዶ ሓወልቶም ክተክል ኣብ ሚድያኡ ብዛዕብኦም ብዙሕ ክብሃል ዘይደሊ ስርዓት፡ ስለምንታይ እዩ ሓወልቲ ፑሽኪን ክሃንጽ ደልዩ ዝብል ሕቶ ሽዑ ኮነ ሎሚ ብዙሓት ዜጋታት ዝሓቱዎ ሕቶ እዩ።

እቲ ሓወልቲ ኣብ ዝተመረቐሉ ዕለት ዓሊ ዓብዱ ናብ ኩሎም እቶም ኣብቲ መመረቕታ ዝወዓሉ ሪፖርተራት ብመገዲ ጠርናፊኦም ሓደ ትእዛዝ ኣመሓላለፈሎም። እቲ ትእዛዝ፤ “እቲ ዝዳሎ ጸብጻባት ኣብቲ ጽንብል ጥራይ ዘተኮረ ይኹን፤ ብዛዕባ መንነት ፑሽኪንን ወለዶኡን ግን ብዙሕ እንተዘይተባህለ ይሓይሽ” ዝብል ነበረ። ገለ መዓልታት ድሕሪ’ቲ መመረቕታ እቲ ትእዛዝ ዝገረሞም ሓለፍቲ ሚኒስትሪ ዜና ኣብቲ ትካል ኣብ ዝተዳለወ ሓደ ናይ ምዝንጋዕ ኣጋጣሚ ከም ዕላል ኣምሲሎም ስለምንታይ ከምኡ ኢሉ ከም ዝኣዘዘ ንዓሊ ሓተቱዎ።

እቲ ብዝነበሮ ፖለቲካዊ ናጽነት (Political Immunity) ኣፉ ዝሃቦ ክዛረብ ድንብርጽ ዘይብሎ ዝነበረ ዓሊ ዓብዱ “ንሕና እኮ መንግስቲ ሩስያ ብስም መጸገኒ ጎደናታት ኣስመራ 12 ሚልዮን ዶላር ስለዝሃበና ነቲ መንግስቲ ከነሐጉስ ኢልና ኢና እምበር ፑሽኪን ከም ዘይብጽሓና ነጋሪ ኣይንደልየሉን ኢና” ኢሉ መለሰሎም። ንጽንብል መመረቕታ ሓወልቲ ፑሽኪን ባሪኻ ዝኸፈተቶ ዕድምቲ ጋሻ ካብ መንግስቲ ሩስያ ዝተላእከት ኣባል ፓርላማ ሩስያ (ዱማ) ብምንባራ ድማ ነቲ ዓሊ ዝበሎ ክንኣምኖ ተገደድና። መቸም ስርዓት “ህግደፍ” ገንዘብ ምስ ዝህብዎ መንግስታት ክመሓዞን ንምሕጓሶም ክጽዕርን ጸገም ዘይብሉ ስርዓት ምዃኑ እዚ ጭቡጥ ኣብነት እዩ። ኣካይዳኡ “ክዉዕየካ ብማንካ ክዝሕለካ ብኢድካ” ስለዝኾነ እምበኣር እታ ካብ ክሳድ ንላዕሊ ብሚድያኡ ዝጸርፋ ኣሜሪካ’ዉን እንተ ደኣ ዘይተኣደነ ገንዘብ ሓፊሳ ኣዕሚኻቶ ከሐጉሳ ክብል ሓወልቲ ጆርጅ ዋሺንግተን ኣብ ኣስመራ ወይ ኣብተን ካልኦት ከተማታትና ንምህናጽ ድሕር ዝብል ኣይኮነን። መትከል ረጊጽካ ደድሕሪ ገንዘብ ዞኽ ዞኽ ምባል ኣመሉ ስለዝኾነ።

መበል 12 ክፋል ይቕጽል….

ኣማኑኤል ማህደረ

(iamamanuel@yahoo.com)

FESTUM ABRAHAM: THE NOBEL IDEA COMES FROM A NOBLE VIGILLANT RATIONAL ALTURIST EDUCATOR

_____________________________

I am inspired to write this short article by noble idea generated from the mature, disciplined and dedicated Eritrean writer, Festum Abraham, who is instructing his people with compassion, fairness, scholastic and democratic spirits based on the published article, “Solidarity Message to the Delegates of the EPDP Conference in Addis Ababa”.

In reality, we can build a genuine democratic state when our heart accepts the values of democracy in its totality. If not, there is a strong biblical message which says: “You hypocrite! First take the log out of your own eye, and then you will be able to see clearly to take the speck out of your brother’s eye” (LK 6.37-38, 41-42).

Festum Abraham explains, “Apparently, the existence of many political parties within and outside the EDA shows that the Eritrean society has a wide range of political views, but it is clear that democratic Eritrea cannot accommodate more than 30 political parties. Therefore, it is logical to expect leading parties to agree on general policies and form a coalition (a combination of parties) to run the country or at least for the parties to converge into single parties that best approximate their policies.”

He concludes, “If you commonly isolate Gender, religion and ethnicity from being a basis for forming a political party, I believe all opposition forces should then accept the Eritrean constitution and practically apply it without a problem.”

Naturally, people could not have totally the same perception, outlooks and interest on the same objects that they see in their environment even if they are identical twins. Conceptual and attitudinal differences are always in existence which serves as source of creativity and innovativeness whenever we use them optimistically and effectively to achieve desired goals, but in practical sense Eritrean politicians use to as source of division, hatred and power grip establishing petty and ill organized political parties. Sorry for not having redemption to this going political immaturity and reluctance for behavioral change guided by the law of nature.

Thanks the existing “authoritarian” government in Eritrea for committing big and explicit national mistakes that pave way for establishing a crystal national agenda that can bring unity and solidarity for the growing incubated political parties, because, regardless the magnitude, Eritreans have a common problem that knocks each family. We have fundamental national questions that everyone is looking for solution even if they are sympathetic to the government:

1. Peace: Stop hostility and tear the curtail of war or conflict
2. Unity: Promote coexistence and tolerance respecting unity with in diversity
3. Justice: prevail the rules of law over the rules of jungle building democratic state
4. Economic, social and political liberation: establishing true social justice based on practical democratic values accounting the national interest which is uncompromised etc.

However, if the opposition groups ignore the above stated national perquisites and reduce themselves to sub-national feelings or possibly to subordinate interests  based on gender, religion, ethnicity and other elements, they will remain more divided, fragmented and weak that hurt the efforts of mass mobilization for real change. To greater or lesser extent, the Government of Eritrea seems more immune to gender or religion or ethnic based sectarianism as the system more focuses on building autocracy attacking any one without distinction of faith, region, religion, ethnicity and any other forms.

If we think the Christian-Tigriyna leadership is friendly and beneficial to a particular group – Tigriyna and Christian believers, we are doing deadly historic errors in our political activities. Rather, to establish a true democratic state, all opposition groups should rationally define the national problems at national level; find out their priorities and workable alternative solutions; search strategies to implement them collectively, not separately, and then the mass will evaluate the capability of the opposition to establish a credible transitional government that secures the national interest. Otherwise I am afraid the people get stuck with PFDJ, because politics is matter of option. Practically, show the people that the opposition is better than the PFDJ healing the bleeding wound of division, hatred, invidious and power struggle amongst. I often hear the frequent statement from the side of government supporters: “KABZEY TIFELTO AMLAK: TFELTO SHEYTAN YEHAYSH”. What is essential part of this saying for democracy seekers is that the supporters have already realized that the PFDJ is a “Satan”, and obviously they are looking for change, and a credible option.

Festum Abraham, if you do not mind, it will be a national asset to undertake an academic research, not political motivated inquiries, to find out the stumbling blocks that affect opposition groups not to form a consolidated front or organization or party to remove the authoritarian government in Eritrea wisely, because the people get tired with the fashion of incubation of political parties day in and day out without real change on ground.

Thanks for your thoughtful and rational approach to throw light to existing volatile political panorama in Eritrea!!

Adhanom Tewelde

adhanomtewelde@gmail.com

PFDJ as we all know is the only political party in Eritrea and headed by the President.The other leaders of the party are Alamin Mehammed Said, Yemane Ghebreab (Monkey) and the recently imprisoned Abdala Jabber the director of  organizational Affairs of the party.

Download (PDF, 36KB)

Download (PDF, 178KB)

ባኒ ንሰራሒኣ ሃባ፡፡ የማን ጸጋም ዘየገላብጥ ምስላ ዓረባውያን ኢዩ፡፡ ዘድልየካ ዘሎ ባኒ እንተኾይኑ ፍቶ ጽላእ ንሰራሒ ባኒ ክትህቦ ኣለካ፡፡ እንተስ ቆርሚሙ እንተስ ሸርሚሙ ባኒ ክህበካ ኢዩ፡፡ ንኻልእ እንተ ሂብካዮ ግን ባኒ ዝበሃል ኣይክትረክብን ኢኻ፡፡ እዚ ምስላ’ዚ ንኹሉ ኣብ ዘዝገጥሞ ልዓቱ ስኹዓዮ፡፡  ንኹሉ ዘዝኽእሎ ሃቦ፡፡ ነፍሲ ወከፍ መን ምዃኑ መልክዑን ልክዑን ክፈልጥ ኣለዎ ንምባል  ኢዩ ተመሲሉ፡፡  እቲ ፋሕ ኢላ ውን ክሕዝ ዝፍትን ዘሎ ስርዓት ህግደፍ ግን ባኒ ንሰራሒ ባኒ ኣይህብን ኢዩ፡፡ እቲ ምኩርን ወሓለን ሰራሒ ባኒ ብህግደፋውያን እሙን ኣይኮነን፡፡ ህግደፋውያን  ብዓቢኡ  ባንን ሰራሒ ባንን ውን ኣይደልዩን ኢዩም፡፡ ባኒ ዘድምጽ፡ ባኒ ዝብል መዝሙር ወግሓ ጸብሓ ዝዝምር ሕንጻይ እንተረኺቦም እኹል ኢዩ፡፡ እቲ ምንታይ ሕመረት ስነ ሓሳብ ህግደፍ ዘየለ ከምዘሎ ምምሳል ኢዩ፡፡ ብተስፋ ትሓድር ነብሲ፡፡ ግን ከኣ ዘይጭበጥ ተስፋ፡፡

እቶም ነዚ መዝሙር እዚ ብዝግባእ ክዝምሩ ዝኽእሉ ተባሂሎም ብህግደፍ መጽናዕቲ ተገይሩሎም ዝተረጋገጹን ዝተሓረዩን መናእሰያት ህግደፍ ኢዮም፡፡ ባኒ ዋላ ከም ሓርኢ ተመን ሽታ ማይ እንተኾነ ባኒ ኢሎም ስለ ዝደረፉ ከም ማና ካብ ሰማይ ዝፈስስ  ዝመስሎም የዋሃት፡፡ ነቶም ደርፊ ዘውጽኡ ዘይኮንኩ፡ ነቶም ደርፊ ዝደግሙ መናእሰያት ህግደፍ እየ፡፡ እቶም ኣውጻእቲ ደርፊ ብረብሓ ምስ ህግደፍ ተሸረኽቲ ኢዮም፡፡ ስለ ዝኾነ ንኽነብሩ ክሕስዉን ክውሽልኹን ኣለዎም፡፡ እቶም ደርፊ ዝደግሙ ሕንጻያት ግን ይዋእዮም ሸታሕ ኢሎም ዓፍራ ዝረገጹ ኢዮም፡፡ ኩልና ብኡ ስለ ዝሓለፍና ምሕረት የውርደሎም፡፡ ወጽዓ ወገናቶም ዝርኢ የዒንቲ፡ ኣውያት ኣሕዋቶም ዝሰምዕ እዝኒ ይሃቦም፡፡

ኣብ ግዜና ከምዚ ናቶም ብማዕዶ ብወንጭፍ ዘይኮነ ብስብከት ህግደፍ ተታሊልና ብሂወትና ውን መስዋእቲ ኮይና ሰንኪልናን ከርቲትናን ኢና፡፡ እቲ ዳሕረዋይ ብግርህናና ንመዓንተሪ ህግደፍ ዝገበርናዮ ኣበርክቶ፡ ከፊልካ ዝምለስ እንተዝኸውን ክንመልሶ ዓይንና ኣይምሓሰናን፡፡ መስዋእትና ስንክልናና ከርተትና መሰወዲ ህግደፍን መቕተሊ ወገናትናን ስለ ዝነበረ፡፡ እዚ ንኽሕደት ካብ ዩሁዳ ዘይፈለ ስርዓት ግን፡ ንዝመልስን ዝኸፍልን ኣበደን ዝብልን ኣሕቢሩ ስለ ዝቐትል ኣብ መቓብሩ ጸሊም ዕንበባ ምንባር ጥራይ ኢዩ፡፡ ቅድሚ ዓሰርተ ሓሙሽተ ዓመታት ህግደፍ ዘታለለና ተወሪርና መብጽዓ ጀጋኑ ስውኣትና ነኽብር  ብዝብል ምስምስ ኢዩ፡፡ ከምዚ ሎሚ ህግደፍን ሱዳናውያን ራሻይዳን ተሻሪኾም ኤርትራውያን መናእሰያት ናብ በደዊን ሸይጦም ኮላሊቶምን ጸላም ከብዶምን ክዝረፉ ግን ኣይነበረን፡፡ ከምዚ ሎሚ እንተዝኸውን ብፍጹም መንፈስ ቁዱስ ኣብ ገድኑ ኣይምኾናን፡፡

ፍልልይና ምስቶም ኣናብስ ማዕዶ መናእሰያት ህግደፍ እዚ ኢዩ፡፡  ንሕና መቕተሊ ወገናትና ስሑል ካራ ንህግደፍ ኣይነቐብልን ኢና፡፡ መሳሰይ ንግብረ ኢኪት ህግደፍ ክልተ ካብ ሚእቲ ኣይንግብርን ኢና፡፡ ብቕትለት ኣሕዋትናን ኣሓትናን ከበሮ ህግደፍ ሒዝና ኣይንድብልን ኣይንዕልልን ኢና፡፡ ብኣንጻሩ እኳ ድኣ ንሓዝን፡፡ ኣውያት ወገናትና ናብ ኩሉ ኩርንዓት ዓለም ነቃልሕ፡፡ ኣብቲ ዝጸንከረ እዋን ናይ ሂወት መስዋእቲ ኣብ ዝሕተተሉ ዝነበረ ግዜ ግን ኣለና ብምባል ንመስዋእቲ ዝተቐረብና ንሕና ኢና፡፡

ያጀምዓ ስርዓት ህግደፍ ዕቡድ ድዩ ጽሉል ምፍላጡ ውን ይጽግመካ ኢዩ፡፡ ብሂወቱ መስዋእቲ ዝኾነን ዝሰንከለን ሕጂ ውን ብኽልተ እግሩ ኣብ ዘንድድ ረመጽ ረጊጹ ምስ ሞት ክጋፈጥ ተቐሪቡ ዘሎ ኤርትራዊ መንእሰይ ገዲፉ፡ ናይ ላዕሊ ከም ዝሓመመ  ሰማየ ሰማያት ዝጥምት ስርዓት ህግደፍ ጥራይ ኢዩ፡፡  ኣብ ኢዱ ዝነበረ ጽሩይ ወርቂ ናብ ንሃስ ዝቐየረ እዚ ቀታልን ዓማጽን ስርዓት ጥራይ ኢዩ፡፡ ኣቦታትና ክምስሉ ካብ ጸባ ዘይተረኽበስ ካብ ማይ ጨባ ኢዮም ዝብሉ፡፡ ህግደፍ ነቲ ሓፊስ ልግዐ ጸባ ባዕሉ ቀቲሉ ጠስሚ ክረክብ ዘይከኣለ፡ ካብ ማይ ጨባ እንታዩ ከውጽእ ዝህቅን ዘሎ…….?  ማይ ጨባ ሕቖኖ ጎጽጉጾ ካብ ማይ ጨብኡ ኣይሓልፍን ኢዩ፡፡ ነገረ ህግደፋውያን ግን ተገምጥሎ ኢዩ፡፡

ኣብዚ ዝሓለፈ ዓሰርተው ዓመታት ሚሊየነም፡ ኢሳይያስ ዝመርሖ ቀታሊ ስርዓት ህግደፍ ታሪኽን ጅግንነትን እቲ ናይ ጽንኩር እዋን መንእሰይ ደምሲሶም ብዘይነበረን ዘይወዓለን ክምስርሕዎ ኢዮም ፈቲኖም፡፡ ታሪኽ ጀጋኑ ምድምሳስ ኣሰራቱ ምጥፋእ ዝተኻሕንሉ ክፍኣት ስለ ዝኾነ፡፡ ቀዳሞት ተጋደልቲ ህዝባዊ ግንባር ዝሰርሕዎ መስተንክራዊ ጅግንነት ኣብ ከውሊ ተሓቢኦም ብዝኸረሙን ብዝሓገዩን ተዃሉ ተዘሪፉ ኢዩ፡፡ ስንኩላን ኲናት ተጋደልቲ ጅግንነቶም ተጠሊሞም ሓንቂቕኩም ብምባል ብተመልከተለይ ተረሺኖም ኢዮም፡፡  ጀጋኑና ከዳዓትን ተሳዓርትን ተባሂሎም ክውንጀሉ ዓይንና ዝረኣዮን እዝንና ዝሰመዖን ግርንቢጥ ኢዩ፡፡ እቶም ንሻድሻይን ሰላሕታን ወራራት ዘፍሸሉ፡ ንኦፐሬሽን ናደውን ፈንቅልን መሪሖም ጸላኢ ዝደምሰሱ፡ ንናጽነት ኤርትራ ጋህዲ ዝገበሩ ሓርበኛታት ሕልፈቶምን መስዋእቶምን ኣብ ሸላታት ዒራ ዒሮ ኮይኑ ኢዩ፡፡ ብዓቢኡ ድማ መብጽዓን ጭረሖን ጀጋኑና ተጠሊሙ ኢዩ፡፡ ዓወት ንሓፋሽ መላገጺ ህግደፋውያን ኮይኑ፡፡ ሓፋሽ ህዝቢ እና ጨፍጨፍካን እና ረገጽካን ኣብ ጥራይ ጎልጎል……..

መለበሚ ናይግበርካ መለበሚ ናይኽላእካ ኢዩ፡፡ እዚ ናይ ጽንኩር እዋን መንእሰይ ህግደፍ መን’ዩ ግርም ገይሩ ፈሊጥዎን ኣስተማቂርዎን ኢዩ፡፡ ህግደፍ ይሁዳ ኢዩ፡፡ እዚ ናይ ጽንኩር እዋን መንእሰይ ሎሚ ብህግደፍን ስብከታት ህግደፍን ኣይዕሾን ኢዩ፡፡ ኣይሂ ናይ መዳፍዕ ቡምባታት ኣብ ዝባኑ ከጽሕይ እንከሎ፡ ካብ ሞትን ወረ ሞትን ርሒቖም ሂወቶም ኣብ ከውሊ ብዘማዕቆቡ ወረጃታት ማዕዶ ጅግንነቱን ዘሕብን ታሪኹን ክዝረፍ ድማ፡ ኣየፍቅድን ኢዩ፡፡ እቲ ምንታይ ህዝባዊ ግንባር ንሱ ኢዩ፡፡ ሃገር ብመስዋእቲ ጀጋኑ ተረኪቡ ንባዕሉ ውን መስዋእቲ ከፊሉን ሰንኪሉን ዕድመ ልክዑ ከርቲቱን ኢዩ፡፡

የግዳስ እዚ ዝበላዓሉ ጻሕሊ ዝሰብር ካሕዳይ ስርዓት ህግደፍ፡ ነቲ ናይ ጽንኩር እዋን ኤርትራዊ መንእሰይ ሓንሳብ ሓተላ ሓንሳብ ማዳ ሃገር ክብልዩ ተሰሚዑ፡፡ እንተኾነ ግን ላህመትን ወለላን ጽራይን ንሱ ኢዩ፡፡ እዚ ግሊያነት ህግደፍ መሪርዎ እግሩ ናብ ዝመረሖ ዝበታተን ዘሎ ኤርትራዊ መንእሰይ ንሱ ኢዩ ህዝባዊ ግንባርን መተካእታ ህዝባዊ ግንባርን፡፡ ህግደፍን መናእሰያት ህግደፍን ግን ኣይኮነን፡፡ እቶም መናእሰያት ህግደፍ ኢና ዝብሉ ክኾኑ መሰሎም ኢዩ፡፡ መናእሰያት ናዚ ሂትለር ኢና እንተበሉ ውን ዝኽልክሎም የለን፡፡ እቲ ምንታይ ሰብ ከከም ባህርያቱ ካብ ጨና ሱዳን ላምባ ይፈቱ ኢዩ ነገራቱ፡፡

እንተ እቲ ህዝባዊ ግንባር ግን ንዋናታቱ ግደፉሉ፡፡ ህዝባዊ ግንባር መላእ ህዝቢ ኤርትራ ጀጋኑ ደቁ ዝኸፈለሉ ናይ ጀጋኑ ውድብ ኢዩ፡፡ ህዝባዊ ግንባር ናይቶም ብተመልከተለይ ዝተረሸኑ ስንኩላን ሓርነት ውድብ ኢዩ፡፡ ህዝባዊ ግንባር ናይተን ውዕለት ምግዳለን ተጠሊመን መካይን ክሕልዋ ንፓርኪን ዝተፈርዳ ዋዕሮታት ውድብ ኢዩ፡፡ ህዝባዊ ግንባር ናይቶም ኣብ ዒራ ዒሮ ዝሓቐቑን ዝሐቁ ዘለዉን ሓርበኛታት ውድብ ኢዩ፡፡ ህዝባዊ ግንባር ናይ ዝገዓሩ ዘይኮነ መስዋእቲ ናይ ዝኸፈሉ ጀጋኑ ውድብ ኢዩ፡፡ ሕድሪ ጀጋኑ ዝተቐበለ ድማ እዚ ባርነት መሪርዎ ኣንጻር ህግደፍ ተላዒሉ ዘሎ ናይ ጽንኩር እዋን መንእሰይ ኢዩ፡፡ ልዕልዚ ህዝባዊ ግንባር ክኸውን ዝፍትን ግን እንድዒ……..

እቲ ናይ ክፍኣት መሃንድስ ላዕለዋይ በዓል ስልጣን ህግደፍ የማነ ገብርኣብ (ማንኪ) ዘይንቡር ጥንሲ መናእሰያት ህግደፍ ካብ ማህጸን ወጻኢ ክምስርሕ ኢዩ ፈቲኑ፡፡ ብሑጋ ድማ ተካእቲ ህዝባዊ ግምባር፡፡ ትደልዮኦሞ ይዝንግዓክን ኢዩ ነገሩ፡፡ ዘይንቡር ጥንሲ መናእሰያት ህግደፍ ብረዒን ከም ዝኸውን ሃንደስቱ ውን ኣዳዕዲዖም ዝፈልጥዎ ሓቂ ኢዩ፡፡ እቲ ምንታይ ብሂወት መስዋእቲ ክኸፍል ቁሩብ ስለ ዘይኮነ፡፡

ይቕጽል…………

ሚኪኤል እምባየ (ኣራንቺ)

Aranchi03@yahoo.com

michealaranchi@gmail.com

Human Rights Concern – Eritrea has received several disturbing reports from Libya concerning the abusive treatment of Eritrean refugees in  that country:

1) 76 Eritrean refugees in Libya are being used to clear land mines in Sirte, the home town of the late Gaddafi. The refugees are forced all day to clear land mines. These are not trained professionals. This is not humanitarian de-mining. This is a callous, inhuman treatment of humans as if they were disposable pieces of equipment. It amounts to nothing less than murder.

These refugees are not given access to UNHCR. It is inhuman that these  refugees, who fled persecution in Eritrea, should suffer further harassment and risk being blown up while clearing the mines. The Libyans do not want to do it themselves, so they use refugees.  This is barbaric  and should be condemned.

2) Over 400 Eritrean refugees have been trafficked from Sudan to Libya and involuntarily held in Ajdabiya, near Banqazi. Over 120  refugees had paid a $1,700 ransom per person before their release; the remaining 400 are held inhumanly, and those who were released report that they were starving and subjected to inhuman and degrading treatment. This could not happen in such large numbers if the Libyan government took action against it, so it can only be assumed that they are complicit.

3) Eritrean refugees are also detained incommunicado and under harsh conditions at the following prisons:

Salma prison (near  Tripoli) – 81refugees

Al-Khums (near  Tripoli) – no numbers available

Al-Kufra  – Over 300 refugees

Sabha – around 1,200 refugees

Zuwara – no numbers available

It is very sad to see what the so-called revolutionaries in Libya are doing to the refugees from Africa. We had hoped that they would empathise with the situation in Eritrea, and the plight of Eritrean refugees, as they themselves have suffered at the hands of Gaddafi. Instead, the Eritrean refugees are detained like criminals under harsh conditions. The UNHCR office in Tripoli is not notified of the presence of those refugees in Libya. Why not?

Libya is one of the  signatories to the African Charter on Refugees and a member of the United Nations. And yet it flouts the most basic human rights requirements in its maltreatment of Eritreans.

We appeal to the international community to condemn these horrendous developments in Libya.

Elizabeth (Elsa)  Chyrum

Human Rights Concern – Eritrea

London, U.K

www.hrc-eritrea.org

ብምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ንልዕሊ 4 ዓመታት ብዘይፍርዲ ዝተኣሰሩ ብሚኒስትሪ ትምህርቲ ናይ ትካየድ መደበር ራድዮ ባና ጋዜጠኛታት ካ ማእሰርቲ ንኽፍትሑ ዋሕስ ከምጽኡ ተሓቲቶም ከምዘለዉ ምንጭታት ካብ ኤርትራ ሓቢሮም።

እዞም ብጅምላ ዝተኣሰሩ መሳኪን ግዳያት፡ ከምቲ ስርዓት ኢሳይያስን ዓሻክሩን ብልሙድ ዝገብሩዎ፡ ብዘይክስን ፍርድን ንልዕሊ 4 ዓመታት ዝተኣሰሩ ኳ እንተኾኑ፡ እቲ ስርዓት ይቕሬታ ኣብ ክንዲ ዝሓትት ዋሕስ ከምጽኡ ሓቲቱዎም ኣሎ።

እቲ ንጋዜጠኛታት ራድዮ ባና ከምዘእሰሮም ዝንገረሉ፡ ሚኒስተር ዜና ህግደፍ ነበር ዓሊ ዓብዱ፡ ንስርዓት ኢሳይያስ ራሕሪሑ ኣብ ወጻኢ ዑቕባ ምሕታቱ ብ ኣሰና ኣብ ዝተቓልዓሉ ግዜ፡ ስርዓት ህግደፍ ንምፍትሖም ከምዝወሰነ  ሓቢርናኩም ምንባርና ይዝከር።

እዚ ድማ፡ ነቲ ኣብ ልዕሊ’ዞም ግዳያት ዝተፈጸመ ጥፍኣት ናብ ዓሊ ኣዝቢሉ ነብሱ ሓራ ክገብር ዝፍትኖ ዘሎ ኣጉል ብልሓት እዩ። ይኹን’እምበር፡ እዚ በደል’ዚ፡ በቲ ስርዓት ዝተፈጸመ ንጹሃት ዜጋታት ንዓመታት ዘባኸነ ገበን ምዃኑ ክሕከኽ ዝኽእል ኣይኮነን።

ምስ ድምጺ ኣሰና ኣብ ዝተፈላለየ ግዜ ቃለመጠየቕ ዘካየዱ፡ እሱራትን መርመርትን ዝሃቡዎ ምስክርነት ከምዘረጋግጾ፡ ኣብ ዘበን ስርዓት ኢሳይያስ፡ ገበን ዘይብሎም ንጹሃት ዜጋታት ብሓደራ ኣጽንሑዎም ተባሂሎም፡ ብሰበስልታን ናይቲ ስርዓት ኣብ ፈቐዶ ቤትማእሰርቲ ዝሕየሩ ብኡ ኣቢሎም ዝርስዑ ሓያለ ዜጋታት ከምዘለዉ ይፍለጥ።

እቲ ብምእሳር ናይዞም ጋዜጠኛታት ራድዮ ባናን ካልኦት ኣባላት ሚንሲትሪ ዜናን ብቐጻሊ ዝኽሰስ፡ ኣፈኛ ስርዓት ህግደፍ ኮይኑ መዓልታዊ ህዝቢ ብፕሮፖጋንዳ ዘደናግር ዝነበረ ሚኒስተር ዜና ነበር ዓሊ ዓብዱ፡ ንርእሱ ኣብ ወጻኢ ዑቕባ ሓቲቱ ብምጽቃጥ፡ ሓቂ ብምዝራብ ንውጹዕ ህዝቢ ኤርትራ ንምኽሓስ ረኺቡዎ ዘሎ ዕድል ከንቱ የባኽኖ ‘ሎ።

ተስፋማርያም ወ/ጊዮርጊስ

20/03/2013 Norway

ሓሰውቲ ጉጅለ ብዓል ሶፍያ

ግ.ስሞሮም ዕባይ ኢትዮጵያ

ዎሽላኽ ኤምባሲ ወደ ርኣያ

ዶ.ጊደኦን ምሁር ናይ ጽርግያ

ዓሊ ዝኸተቦም ብዘይ ማሃያ

ዓሊስ ጥሒሉ ኣብ ዳስ ሓውያ

ሸያጥ ሕልኑኡ ዶቶር ጊዲኦን

ሰነፍ ምሁር ንሃገሩ ዘይከውን

ዲግሪ ተጸዓነ መሊሱ ዝዕውን

ጻዕሩ ንኮንቱ ዘደንግጽ ዘሕዝን

ዓልን ግርማን እዮም መንሽሮና

ዓሊ እዩ ምንጪ ናይ ጥፍኣትና

ብሰንኩ ተባሪሮም መንእሰያትና

ንሱ ምስ ከደልና ጥዑም ሰሚዕና

ብብርኩ የተንፍስ ይብል ዝነበረ

ብዙሕ ግዜ ብጎይትኡ ዝተጃህረ

ወይዚ ሃዳሚ ጀጃዊ  ፉቱሕ ስረ

ሓቂ ጠምዚዙ ኣሉ ዝብል ዝነበረ

ድሕሪኡኸ ክፍሊ ዜና ታዩ ክውረ?

ዓሊ ዓ. ናይ ሓሶት መሃንድስ

ምስ ገበንካ ኣበይ ከይትድቅስ

በደልካ ምስ ሰብ ስለ ዘየሕወስ

ይቕረ ሕተት ክትሓዊ ክትፍወስ

ሓቂ ተዛረብ ብሰብ ክትከብር

ጣዕሳኻ ኣርኢ ምስጢር ሓብር

ተጋለጽ ናብ ወሎዶኻ ከይሰግር

ታሪኽካ ኣዐሪ ንድሕረኻ ዝነብር

ደቅኻ ብሰላም ክነብሩ ኣብሃገር

ብዙሕ ኣሎ ንስኻ ሓላፍነቱ

ጉድካ ተቓሊዑ በብማዓልቱ

ሕማምካ ዝለገቦ ወዲ ገራህቱ

ብሓሶት ዓዊሩ እዝኑ ተለኺቱ

ይኣኽለካ በሎ ክቕንስ ሓሶቱ

ብዘስካሕክሕ ቅትለት ናጸነቱ

ሃገር ምሉእ ዝወሓዘ ንብዓቱ

ይቕረ በለሎም ምሳና ክትኣቱ

ብደም ዝተጠላቐዩ ተበሉ ጉያ

መን ክሰዶም ኩላ ተለልያ እያ

ፍርዶም ቀሪቡ ህግደፍ ማፍያ

ገባር ክፉእ መዓልትኻ ኣኺላያ

ኤረና ኩሑሎ ሎም ዘመን ሓዲኡሎ

ክሉኹም ብሃገርኩምን ብህዝቡኹምን እትግደሱ ኣሓትን ኣሕዋትን፡ ኢሰያስ ንምጥፋእ ሃገርናን ንምብራስ ህዝብናን ካብ ዝብገስ መዋእል ኮይኑ እንርእዮ ዘሎ ሓቂ ኢዩ።

ንሕና ግን እናፈለጥናዮ ወይ እናረኣናዮ ኣብ ተኣኪብና፡ ተበቲና ፡ ኣኸባ ጌርና ፡ ብጽቡቕ ደምዲምና ክበሃል፡ ቀለሙ ከይነቐጸ ናብ ሓዲሽ ሓሸውየ ክንምለስ መዋእል ኮይኑ።

ማዕረማዕርኡ ድማ ሃገርና ክጠፍእን ህዝብና ክበርስን ኣብ ቅድሚ ዓይንና ንርእዮ ኣለና። ህዝብና ከኣ ብዓዲ ኣይጠዓሞ ፡ ብስደት ኣይጠዓሞ፡ ኣብ ንብዓት ባሕሪ ይሕንብስ ኣሎ። ንኣብነት ካብ ብዙሓት ሓንቲ እታ ብ 25 ለካቲት፡ ኣብ ሸጋራይብ መደበር ስደተኛታት ሱዳን፡ ግፍዒ ካብተን ዝሓለፋን ዘለዋን ኮይና ፡ ነዚ ኵሉ ብኽያትን ኣውያትን ብ ኣሰና ዳት ኮም ክመሓላለፍ ክትሰምዖ ከለኻ ንሕልና ዘለዎ ኤሪትራዊት ወይ ኤሪትራዊ ዘደቅስ ኣይኮነን። ንምፍትሑ እውን እኹል ዓቕሚ ኣሎና፡ እንተኾነ ግን፡ ደምበ ተቛውሞ ሕድገት ገይሩ ፡ንህልኽን ቅርሕንትን ወጊዱ ፡ ተጠርኒፉ ፡ ንድሕነት ህዝቡን ሃገሩን ዘይምብጋሱ ኢዩ። ውጽኢቱ ድማ መንእሰያትና ከም ኣጣል ተወጢጦም፡ ዕዳጋ ወሪዶም ፡ ብሂወቶም ናውቲ ኣካላቶም እናተጠብሐ ብምሻጥ ፡ ምንጭ እቶት ህግደፋውያንን ፡ራሻይዳን ፡ ናይደገ ተሓባበርቶምን ክኾኑ እናረኣና ፡ ነንሕድሕድና ክንመናጨት እነሆ መዋእል ኮይኑ። ብታሪኽ ድማ ዘሕትተና ኢዩ።ሕጂ ግን ነቲ ብዕስራን ሓደን ጥሪ ዝጀመረ ስርሒት ፎርቶ መገዲ ፍታሕ ህዝብና ስለ ዝኾነ፡ ብሓባር ንመርሽ። ዓመት 2013 ድማ ዓመት ቅሳነትን ራህዋን ንግበራ። ብዘይ ሃገር ክብረት የለን ንሳ ኢያ መቦቆልናን ክብርናን። ነቶም ንክብረትናን ክብረት ሃገርናን ዝሓለፉ ስውኣትና ሕድርኹም ኣይጠለምናን ቅሰኑ ንበሎም።

ተለዓል ብሓባር ኣሐድሶ ወንኻ፡

ኣኽብር ስውኣትና ሕድሪ ዝበሉኻ፡

ንኾንቱ ኣይሓለፉን እንበር  ንዓኻ ንህዝብኻ፡

ንምንታይ ደኣ ብድሕሪኦም ተፈቲሑ ስረኻ፡

ብዓሌት ድዩ ብሃይማኖት ጸልየሙኻ፡

እዚኣ ግን ድኽመት ኢያ መደንዘዝ ሕልናኻ፡

መሳርሒ ህግደፍ ኣይትኹን በጃኻ፡

ንሶም ሰብመደብ ኢዮም ከጥፍኡኻ፡

ተለዓል ደኣ ቀስቅስ ወንኻ ፡

ኣሎኹ በሎም ኣድሕኖም ህዝብኻ፡

ወጊድ በሎም ንኸዳዓት፡

ምጥፋእቲ ህዝቢ ናይ ሃገር መንደዓት፡

ፍርዶም ክትህቦም ኣብ ቅርዓት፡

መዓልቶም ክተሕጽሮ ንስሱዓት፡

ወዲ ዓሊ ዝጀመራ ሰዓት፡

ንኽትሕንስሶ ናይ ህዝብኻ ንብዓት፡

ሕጂስ ተበራበር ደኣ ኣኺሉ ኢዩ ሰዓት።

ካብ መኰነን ፍስሃየ

ከነክቲከት ሕቡራት ሃገራት ኣመሪካ

ምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ቅድሚ ኣርባዕተ ዓመት ዝኣሰሮም 33 ጋዜጠኛታት ራድዮ ባናን ምስኣቶም ብዝተተሓሓዝ ምኽንያት ተመቝሖም ዝነበሩ ገጠምትን ሰነጥበበኛታትን ብዋሕስ ክፈትሕ ከሎ፡ ን6 ካብኣቶም ገና ኣሲሩዎም ከምዘሎ ምንጭታት ካብ ኤርትራ ሓቢሮም።

ብመሰረት’ቲ ሓበሬታ፡ እቶም ዛጊት ዘይተፈትሑ ግዳያት ማእሰርቲ ህግደፍ፡

1. ይርግኣለም ፍስሃ (ካብ ገለ እዋናት ኣትሒዛ ኣብ ትሕቲ ሓለዋ ኣብ ሕክምና እትርከብ ገጣሚት)
2. ብሲልዮስ ዘሞ (ሓላፊ ራድዮ ባና ነበር)
3. ጴጥሮስ ተፈሪ (ገጣማይ)
4. መለስ ንጉሰ (ገጣማይ)
5. በረኸት ምስግና (ጋዜጠኛ)
6. ግርማይ ኣብርሃም (ገጣማይ) እዮም።

እዞም ቅድሚ ኣርባዕተ ዓመት ብዘይ ፍርዲ ብምልካዊ ስርዓት ህግደፍ ዝተኣሰሩ ብጠቕላላ 39 ኤርትራውያን ጋዜጠኛታትን ስነጥበበኛታትን፡ ስለምንታይ ከምዝተኣሰሩ ብወግዒ ዝፍለጥ ነገር የለን። ኣብዚ እዋን’ዚ ኣብ ወጻኢ ዑቕባ ሓቲቱ ዝርከብ ሚኒስተር ዜና ነበር ዓሊ ዓብዱ ከምዘእሰሮም ብጠተደጋጋሚ ክጥቀስ ጸኒሑ እዩ።